Όταν πριν πολλά χρόνια έκανα μια από τις βιβλιοπαρουσιάσεις μου σχετικά με τον κλάδο της Γούνας, δεν φαντάστηκα ότι τα βιβλία αυτά (Ιστορία και Λεξικό) θα γινόταν αφορμή ή πηγή έμπνευσης και για άλλους συμπολίτες μας, να ασχοληθούν με την καταγραφή της ιστορίας του κλάδου.
Έτσι λοιπόν ένας πολύ γνωστός συμπολίτης μας που εργάσθηκε ως εκτελωνιστής στην Καστοριά συνέβαλε με τις γνώσεις του και την προσφορά του στην επίλυση πολλών προβλημάτων του κλάδου, όπως αναλυτικά περιγράφει στο ιστορικό ημερολόγιο που μου παρέδωσε. Σ’ αυτόν το άνθρωπο θα ήθελα να αναφερθώ, αφενός για να τιμήσω την μνήμη του και τη συνεισφορά του στον κλάδο, αφετέρου να αναφερθώ σε μερικά σημαντικά γεγονότα που περιέγραψε που στους περισσότερους συμπολίτες μας της νέας γενιάς, είναι άγνωστα. Αναφέρει λοιπόν στην αρχή του ημερολογίου[1] του ο πάλαι ποτέ ευγενέστατος και αγαπητός Λάζαρος: << Παίρνοντας αφορμή από την μελέτη ενός πάρα πολύ σοβαρού βιβλίου του κ. Λεωνίδα Θ. Πουλόπουλου, σχετικά με την ιστορική εξέλιξη της γούνας, από τους αρχαιότατους χρόνους, μέχρι λίγο πριν από την εποχή της Νομοθετικής κατοχύρωσης της επεξεργασίας της στην Καστοριά και Σιάτιστα, θεωρώ υποχρέωσή μου να συνεχίσω και να αναφερθώ λεπτομερώς σ’ αυτές τις εξελίξεις χρονολογικά, (σαν είδος ημερολογίου από το αρχείο μου και τις μαρτυρίες των ανθρώπων που έζησαν από κοντά τα γεγονότα) και τις συνέπειες από αυτές τις εξελίξεις, γιατί πιστεύω ότι συνέβαλα κατά ένα μέρος και εγώ, στην διαμόρφωση αυτών των εξελίξεων…..>.>
Κανονικά αυτό το άρθρο θα έπρεπε να το δημοσιοποιήσω νωρίτερα όταν ήταν εν ζωή ο αγαπητός Λάζαρος, αλλά δυστυχώς στην ζωή τα πράγματα πολλές φορές δεν εξελίσσονται όπως θα έπρεπε. Πιστεύω όμως κάποιος ή κάτι με έναν μεταφυσικό-υπερβατικό για εμάς τρόπο, θα του αναγγείλει το μνημόσυνο αυτό που του κάνουμε κάπως μεταχρονολογημένα. Το επιμελώς δακτυλογραφημένο και με στοιχεία εμπλουτισμένο ημερολόγιό του, αποτελούμενο από 75 σελίδες περίπου, δεν είναι δυνατόν σε ένα ή περισσότερα άρθρα να το εξαντλήσουμε. Θα προσπαθήσω όμως, μερικά σημαντικά στοιχεία ιστορικού κυρίως ενδιαφέροντος, να τα καταγράψω, προκειμένου να διαφωτιστούν κάποιες πτυχές που είτε είναι εντελώς άγνωστες ή έχουν ξεχαστεί.
Η πρώτη προσπάθεια για εισαγωγή και επεξεργασία ολόκληρων δερμάτων αστρακάν έγινε το 1953 από τον Μπίλη Αλβανό, μας πληροφορεί ο κ. Παπαγεωργίου. Η αντίδραση όμως του Συνδέσμου και των γουναράδων ήταν τέτοια που τελικά δεν έγινε η εισαγωγή, ενώ προτάθηκε από τον Διευθυντή της Ελεύθερης Ζώνης Θεσσαλονίκης στον γουναρά, να του παραχωρήσουν αποθήκη στο λιμάνι ή στην Καβάλα, αλλά προς τιμήν του, όπως σημειώνει ο κ. Παπαγεωργίου, ο κ. Β. Αλβανός δεν δέχθηκε. Η επιστολή που δημοσίευσε στον τοπικό τύπο, ο προπηλακισθείς τότε Βασίλης Αλβανός, είναι εντυπωσιακή, τεκμηριωμένη, δείχνοντας συνάμα την γνώση που είχε, για το τι συνέβαινε στην τότε Διεθνή Αγορά.
Έτσι η Καστοριά έχασε την ευκαιρία να εκμεταλλευτεί έγκαιρα την επεξεργασία των δερμάτων, η οποία εκ των πραγμάτων πραγματοποιήθηκε πολύ αργότερα, με ότι αυτό συνεπάγεται. Η ρηχή αντιμετώπιση μιας εξέλιξης από τους ντόπιους παράγοντες, όχι μόνο στο συγκεκριμένο ζήτημα αλλά και σε άλλα παρεμφερή, δείχνει ότι η Καστοριά (Νεοκαστοριανοί!) είχαν δυστυχώς σε πολλά ζητήματα μια κοντόφθαλμη οπτική που δυστυχώς τα αποτελέσματα των είχαν τις ανάλογες επιπτώσεις στις επόμενες γενιές. Ένα άλλο γεγονός σημαντικό ήταν οι βίαιες απεργιακές κινητοποιήσεις που έγιναν το 1975 καθώς και για το πώς ξεκίνησε η έκθεση γούνας Καστοριάς στην αρχή στη Θεσσαλονίκη και το 1976 στην Καστοριά, όπως τα περιγράφει ο κ. Παπαγεωργίου.
Διαβάζουμε λοιπόν στο ημερολόγιό του: <<…Το ίδιο έτος (1972) μετά από ενέργειες του Συνδέσμου Γουνοποιών Καστοριάς, προεδρεύοντος του Ισιδώρου Σιστοβάρη, πραγματοποιείται η ΠΡΩΤΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΟΥΝΑΣ στις εγκαταστάσεις της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης με μεγάλη επιτυχία και διεθνή αντίκτυπο. Το ίδιο γεγονός επαναλαμβάνεται με επίσης μεγάλη επιτυχία και το 1973….. Το 1974 δεν γίνεται η έκθεση γούνας λόγω των εθνικών γεγονότων και της μεταπολίτευσης. Όμως το ίδιο έτος 1974 με έγγραφο της η ΔΕΘ καλεί τον Σύνδεσμο Γουνοποιών για την καθιερωμένη πλέον έκθεση Γούνας στην Θεσσαλονίκη. Απερρίφθη η πρόταση και ζητήθηκε να γίνει με την φροντίδα της ΔΕΘ κλαδική έκθεση Γούνας στην Καστοριά την οποία θα στήριζε ο Σύνδεσμος Γουνοποιών. Η ΔΕΘ δεν δέχθηκε την πρόταση του ΣΓΚ, αλλά επανήλθε και έστειλε εκπροσώπους της να πείσει μεμονωμένους γουνοποιούς να μετέχουν στην έκθεση της Θεσσαλονίκης, αλλά δεν το πέτυχαν. Το 1975 ο Υπουργός κ. Μάρτης κάλεσε το ΣΓΚ και επί παρουσία του εκπροσώπου της ΔΕΘ κ. Τσελέπογλου γίνεται και πάλι συζήτηση για να γίνει η έκθεση Γούνας στην Θεσσαλονίκη. Ο ΣΓΚ απορρίπτει και αυτή την πρόταση και επιμένει η έκθεση Γούνας να γίνεται στην Καστοριά.
Με την μεσολάβηση του Βουλευτού κ. Παπαλαζάρου κλίνεται ραντεβού και μεταβαίνει ο ΣΓΚ στην Αθήνα να συναντήσει τον πρόεδρο της ΔΕΘ κ. Βελίδη. Ο ΣΓΚ επιμένει στις θέσεις του, δεν τελεσφορεί και αυτή η προσπάθεια και έτσι δεν γίνεται και το 1975 η καθιερωμένη έκθεση γούνας, όχι μόνο εξ αυτού του γεγονότος, αλλά και συνεπεία των γεγονότων που επακολούθησαν για την διασπορά της γούνας και σε άλλες περιοχές(πληροφορία από κ. Γ. Κοβάτση). Την ίδια εποχή η φίρμα THORER με συμμετοχή και της Εθνικής Τραπέζης, ζήτησε να συνεργαστεί με την Καστοριά, να πάρει επί παρακαταθήκη γουναρικά, να μαρκαριστούν με κωδικούς και να κάνει ένα είδος δημοπρατηρίου γουναρικών Καστοριάς στο Λονδίνο. Ο ΣΓΚ ζήτησε το δημοπρατήριο να γίνει στην Καστοριά, μερικοί συμπολίτες μας και Σιατιστινοί συνεργάστηκαν με την παραπάνω φίρμα, αλλά τελικά απέτυχε αυτή η προσπάθεια…..>> Το 1975 εγκρίθηκε η κατασκευή κτιριακών εγκαταστάσεων και η μεταφορά του τελωνείου στο Δισπηλιό. Την ίδια χρονιά ξεκινούν και οι κινητοποιήσεις, διεκδικήσεις και άλλες βίαιες αντιδράσεις των γουναράδων ενάντια στις προθέσεις της πολιτείας για επεξεργασία της γούνας και σε άλλες περιοχές. Για το θέμα αυτό θα αναφερθούμε σε επόμενο άρθρο μας. Είναι ένα από τα μελανά σημεία των διεκδικήσεων, με ένα τρόπο που κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα, εάν ωφέλησε, έβλαψε, ή δεν επηρέασε καθόλου τον κλάδο.
Κλείνοντας το άρθρο αυτό θα ήθελα να προτρέψω και άλλους συμπολίτες μας να συνεισφέρουν με τον τρόπο τους στην καταγραφή της ιστορίας του τόπου μας, ακολουθώντας το παράδειγμα του Λάζαρου Παπαγεωργίου, καθότι η Ιστορία εκτός του ότι μας διδάσκει, προβάλει ταυτοποιεί και ωραιοποιεί την εικόνα του τόπου μας με τα θετικά αλλά και αρνητικά χαρακτηριστικά του. Εμείς είμαστε εδώ για να συνεργαστούμε με οποιονδήποτε τρόπο, με όποιον μπορεί και θέλει να συνεισφέρει στην προσπάθειά αυτή.
[1] ΚΑΣΤΟΡΙΑ . Ιστορική εξέλιξη της γούνας τους νεώτερους χρόνους και το νομοθετικό πλαίσιο.
[…] άγνωστα. Αναφέρει λοιπόν στην αρχή του ημερολογίου[1] του ο πάλαι ποτέ ευγενέστατος και αγαπητός […]