Η λίμνη της Καστοριάς, ξέχωρα από τη χάρη και την ομορφιά που δίνει στο Καστοριανό τοπίο, φιλοξενώντας μάλιστα κατά καιρούς λογιών-λογιών υδρόβια πουλιά όπως τσιατλαμπάμπες [πελεκάνοι] μπάρτζες, κανασβανάρια, κάνες μπεχρήδες καραπουλάκια, βουντενάκιαμπισμπιλιάγκους, μπουσμπούνια, γκουστάνκες [είδη πάπιας], γουμαρογκλιανούς [κορμοράνοι] και τελευταία κύκνους, αποτέλεσε κι αποτελεί κι ένα σπουδαίο αλιευτικό χώρο.
Στο ψάρεμα, επαγγελματικό και ερασιτεχνικό, έβρισκαν απασχόληση αρκετοί Καστοριανοί καθώς και κάτοικοι των γειτονικών χωριών των Ντουπιάκων [Δισπιλιό], του Μαυρόβου, της Λίτσιστας [Πολυκάρπης] και του Σέτομου [Κεφαλαρίου].
Σε παλιότερα χρόνια αφθονούσαν στην λίμνη πολλές ποικιλίες ψαριών Γριβάδια, γκλιανοί΄ πλατύκες, τσιρόνια, χρίσκοι, κέφαλοι ή συρτάρια, χέλια και μετά το 1930 γλίνια, περκιά και τούρνες. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι επαγγελματίες ψαράδες, κι αυτά πολλά και διάφορα Δίχτυα, πεζόβουλοι, σουργκιά, σουρτινίτσες, ζάγαζες, βόλτες, πρόβλιακοι, νταούλια, κότσες [κατίκια] και μπερντέδες [ειδικά δίχτυα για τα πελαισια].
Οι βέργες, το σουργκί και σε μικρότερη κλίμακα ο πεζόβουλος ήταν τα εργαλεία των ερασιτεχνών ψαράδων. Στα ψαράδικα εργαλεία περιλαμβάνεται κι ο αρπάης που μ’ αυτόν εξασφάλιζαν το πιάσιμο των ψαριών με βόλτες και δίχτια. Με την ευκαιρία αυτήν ας θυμηθούμε κι ορισμένους ψαράδες της παλιάς Καστοριάς εκτός από τους Τούρκους που έμεναν απ’ τη «σκάλα» ως το «Χασάν-Κατή». Τέτοιους αναφέρουμε τους Νατζήδες, τους Τσιντζιράδες, τους Καρανάδες, τον Ντίντσε του Ντιλιντίνα, τους Μπαλήδες, τουςΚεφαλάδες, τον Ντότση, τον Μιχάλτσε, τους Καλλινικάδες, τον Μπαραχτάρη, τους Σιωμκάδες, τους Παυλήδες, τον Τύπο και τον Ντόντη. Από τους Τούρκους ξεχώριζε ο Φαίκης.
Η ζάγαζα, που σήμερα είναι απαγορευμένο εργαλείο, απαιτούσε τη συμμετοχή πολλών προσώπων [ψαράδων και βοηθών], τόσο στο άπλωμα όσο και στο τράβηγμα και στο μάσιμο. Αποτελούνταν από ένα διχτυωτό χάσκο [σάκκο], με ένα στόμιο που έμενε μάσα στη λίμνη ανοιχτό με τα μεγάλα φαλλάκια [φελούς] στο επάνω μέρος και τις στρογγυλές κεραμίδες στο κάτω. Από τις δυο άκρες του χάσκου ήταν δεμένα σχοινιά δεκάδων μέτρων και σε πολλά μέτρα από την αρχή του χάσκουκρέμονταν μεγάλα δίχτυα με άλλο πλέξιμο για τις πλατύκες και τα τσιρόνια και με άλλο για τα γριβάδια και τα τσιουκάνια. Ανάλογο τέτοιο πλέξιμο είχε και ο χάσκος.
Οι ψαράδες κι οι βοηθοί τους, τραβούσαν από τη ξηρά, συμμετρικά, τα σχοινιά και σύγκλιναν ανταμώνοντας στο τέλος εκεί όπου θα έβγαζαν τον χάσκο. Για τέτοια μέρη προτιμούσαν τα «αβγιάχια», που προσφέρονταν για το βγάλσιμο της ζάγαζας.
Οι επαγγελματίες ψαράδες ζώνονταν ένα σχοινί [το ρουκάνι] κι ένα ελεύθερο κομμάτι είχε στην άκρη ένα κόμπο. Αυτόν τον κόμπο τον εφάρμοζαν κατάλληλα στο σχοινί της ζάγαζας και διευκολύνονταν έτσι στο τράβηγμα, κάμνοντας μικρά βήματα προς τα πίσω. Όπως θυμούνται παλιοί ψαράδες, μπορούσαν με μια ζάγαζα να πιάσουν και δυο χιλιάδες οκάδες πλατύκες και τσιρόνια σ’ ορισμένες βέβαια εποχές. Τα παιδιά που τύχαινε να παίζουν στα αβγιάχια, άφηναν το παιχνίδι τους και βοηθούσαν κι αυτά στο τράβηγμα της ζάγαζας κι αποζημιώνονταν μ’ ένα-δυο «λυτάρια» ψάρια ή με τενεκέδες γεμάτους πλατύκες!
Για την απαγόρευση της ζάγαζας διατυπώθηκαν από πολλούς ψαράδες αρκετές αντιρρήσεις και μπορεί κάποτε να επιτραπεί το ψάρεμα με το εργαλείο αυτό.
ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΕΝΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΨΑΡΕΜΑΤΟΣ
Στην αναβίωση του εθίμου του “κωλοβρέχτη” ή “γρίπου” στη Σούδα Χανίων.
ΠΗΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ: Χαρίλαος Σιάνος – Σημείωση: οι φωτογραφίες “αλιεύθηκαν” από το f/b όπου αναπαράγονται χωρίς να αναφέρεται η πηγή και δεν προέρχονται από την Καστοριά, είναι ενδεικτικές του τρόπου ψαρέματος με ζάγαζα από παρόμοιους τρόπους που χρησιμοποιούνται και αλλού.
[…] kastoriatwra.gr […]