Απόσπασμα από την Κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης , Ροβέρτος του Κλαρί
(Robert de Clari, La Conquête de Constantinople)
” ..Και οι Γραικοί μαρτυρούσαν πως τα δύο τρίτα του πλούτου όλου του κόσμου ήταν στην Κωνσταντινούπολη και το άλλο ένα τρίτο είναι διασκορπισμένο στον υπόλοιπο κόσμο. […]
από τη σελίδα Comunità dei Greci Ortodossi in Venezia – Ελληνική Κοινότητα Βενετίας,
- Όταν η πόλη πάρθηκε και οι προσκυνητές έπιασαν τα καταλύματά τους, όπως σας είπα, και καταλήφθηκαν και τα παλάτια, βρήκαν μέσα σε αυτά άπειρο πλούτο. Το παλάτι του Βουκολέοντα είχε την κατασκευή και τον πλούτο που θα σας πω. Μέσα σε αυτό το παλάτι που κατείχε ο μαρκήσιος υπήρχαν πεντακόσια οικήματα συνεχόμενα όλα μεταξύ τους και όλα φτιαγμένα από χρυσό μωσαϊκό, και τριάντα ακόμη παρεκκλήσια, μεγάλα και μικρά. Ήταν ένα από αυτά το Μέγα Παρεκκλήσιο το λεγόμενο, που είχε τόσο ανεκτίμητο πλούτο ώστε τα πόμολα και οι αμπάρες του και όλα τα σιδερικά ήταν από ασήμι. Κι οι κολόνες του ήταν ή από ίασπη ή από πορφυρίτη από πλούσια πολύτιμα πετράδια. Και το πλακόστρωτο του παρεκκλησιού ήταν από λευκό μάρμαρο τόσο στιλπνό και καθαρό που έμοιαζε σαν κρύσταλλο. […]
- Και στο παρεκκλήσι αυτό υπήρχαν κι άλλα λείψανα ακόμα που ξεχάσαμε να σας πούμε: υπήρχαν δυο ολόχρυσα καράβια που κρέμονταν στη μέση της εκκλησίας από μια ασημένια αλυσίδα […]. Στο παλάτι των Βλαχερνών υπήρχαν κάπου είκοσι παρεκκλήσια και διακόσια οικήματα ή τριακόσια συνεχόμενα, όλα φτιαγμένα από χρυσό μωσαϊκό. Και το παλάτι αυτό ήταν τόσο πλούσια στολισμένο που είναι αδύνατο να το περιγράψουμε ή να το ιστορήσουμε τον πλούτο του και τα πολύτιμα που είχε. Στο παλάτι αυτό των Βλαχερνών βρήκαν ένα πολύ μεγάλο και πολύ πλούσιο θησαυρό, βρήκαν δηλαδή τα στέμματα που είχαν φορέσει οι προηγούμενοι αυτοκράτορες και τα χρυσά στολίδια και τα βαρύτιμα χρυσοκέντητα μεταξωτά και τους βαρύτιμους αυτοκρατορικούς χιτώνες και τα ατίμητα πολύτιμα πετράδια και τόσα άλλα πλούτη που δεν μπορούμε να απαριθμήσουμε το μεγάλο θησαυρό από χρυσάφι και ασήμι που βρέθηκε στα παλάτια και σε πολλούς τόπους κι άλλα μέρη της πόλης.
- Έπειτα οι προσκυνητές περιεργάστηκαν το μέγεθος της πόλης και τα παλάτια και τα πλούσια μοναστήρια, και τις πλούσιες εκκλησίες, και τόσα και τόσα θαυμάσια που είχε η πόλη. Και θαύμασαν πολύ και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας και τον πλούτο που είχε μέσα.
- Θα σας πω τώρα για την εκκλησία της Αγίας Σοφίας πώς ήταν φτιαγμένη: Αγία Σοφία στα ελληνικά είναι η Αγία Τριάδα στα φράγκικα. Η εκκλησία της Αγίας Σοφίας είναι ολοστρόγγυλη. Μέσα στην εκκλησία υπήρχαν αψίδες σε κύκλο που στηρίζονταν σε χοντρές πλουσιοστόλιστες κολόνες, γιατί δεν υπήρχε κολόνα που να μην ήταν από ίασπη ή πορφυρίτη ή πολύτιμα πετράδια, […] και δεν υπήρχε πόρτα στην εκκλησία αυτή, ούτε στρόφιγγα ούτε σύρτης, ούτε άλλο σιδερικό που να μην ήταν από ασήμι. Το θυσιαστήριο της εκκλησίας ήταν τόσο πλούσιο που δεν μπορεί να εκτιμηθεί η αξία του, γιατί η τράπεζα του θυσιαστηρίου ήταν όλη από χρυσάφι κι από πολύτιμα πετράδια θρυμματισμένα και λιωμένα, χυμένα όλα μαζί, προσφορά ενός πλούσιου αυτοκράτορα. Και η τράπεζα αυτή είχε δεκατέσσερα πόδια μήκος. Γύρω από το θυσιαστήριο υπήρχαν ασημένιες κολόνες που υποβάσταζαν, πάνω από το θυσιαστήριο, έναν «ουρανό», όλον από συμπαγές ασήμι και βαρύ σαν καμπαναριό, τόσο μεγάλης αξίας που δεν μπορεί να υπολογιστεί. [Σαράντα χιλιάδες λίτρες ασήμι.] Ο χώρος που διαβάζονταν το ευαγγέλιο ήταν τόσο πλούσιος και θαυμάσια στολισμένος που είναι αδύνατο να περιγραφεί η κατασκευή του. Σε όλη την εκκλησία κρέμονταν εκατό περίπου πολυέλαιοι. Και δε υπήρχε πολυέλαιος που να μην κρέμεται από χοντρή ασημένια αλυσίδα, που το πάχος της έφτανε το μπράτσο ενός άντρα. Σε κάθε πολυέλαιο έκαιγαν εικοσιπέντε ή και περισσότερα λυχνάρια. Και δεν υπήρχε πολυέλαιος που να μην αξίζει μέχρι διακόσια ασημένια μάρκα. […]
- Κατόπιν, μπροστά στην εκκλησία αυτή της Αγίας Σοφίας, ήταν μια χοντρή κολόνα, με πάχος τρία αντρίκια μπράτσα και ύψος πενήντα οργιές: ήταν φτιαγμένη από μάρμαρο και, πάνω από το μάρμαρο είχε χαλκό, και είχε πολύ γερές σιδεροδεσιές. Ψηλά, στην άκρη της κολόνας αυτής ήταν μια πέτρα με μήκος δεκαπέντε πόδια κι άλλο τόσο φάρδος. Πάνω στην πέτρα αυτή ήταν ένας αυτοκράτορας χυμένος σε χαλκό, πάνω σε ένα μεγάλο άλογο από χαλκό, και έδειχνε με το χέρι του προς τη χώρα των ειδωλολατρών. Και πάνω του ήταν γραμμένα γράμματα που έλεγαν πως ορκιζόταν ότι ποτέ δε θα έχουν ανάπαυλα μαζί του οι Σαρακηνοί. Και πάνω στο άλλο του χέρι κρατούσε ένα χρυσό μήλο με ένα σταυρό πάνω στο μήλο. Και οι Γραικοί έλεγαν πως ήταν ο αυτοκράτορας Ηράκλειος.[Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, ήταν ο Ιουστινιανός.]
- Έπειτα, σε ένα άλλο μέρος τη πόλης ήταν μια άλλη εκκλησία που την έλεγαν εκκλησία των Επτά Αποστόλων. [Η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων.] Έλεγαν πως ήταν ακόμη πιο πλούσια και χρυσοστόλιστη κι από την εκκλησία της Αγίας Σοφίας. Τόσα πολλά πλούτη και στολίδια είχε που δεν περιγράφεται ο πλούτος και τα στολίδια της εκκλησίας αυτής. Εφτά σώματα αποστόλων κείτονταν στο μοναστήρι αυτό. […] Και λεγόταν πως εκεί κείτονταν κι ο Κωνσταντίνος ο αυτοκράτορας και η Ελένη, και άλλοι πολλοί αυτοκράτορες.
- Κι αλλού στην πόλη υπήρχε μια πύλη που την έλεγαν του Χρυσού Μανδύα. [Η πύλη της Γυρολίμνης, κοντά στο παλάτι των Βλαχερνών.] Πάνω στην πύλη αυτή υπήρχε μια χρυσή σφαίρα, που ήταν φτιαγμένη με τέτοια μαγεία, ώστε, όπως έλεγαν οι Γραικοί, όσο θα βρισκόταν εκεί η χρυσή αυτή σφαίρα, ποτέ δε θα έπεφταν πάνω στην πόλη αστραπόβροντα. Πάνω στη σφαίρα αυτή υπήρχε ένα άγαλμα χυμένο σε χαλκό, ντυμένο με χρυσό μανδύα, που τον άπλωνε προς τα μπρος με το ένα του χέρι, και πάνω του ήταν γράμματα γραμμένα που έλεγαν ότι «όλοι όσοι θα μένουν ένα χρόνο στην Κωνσταντινούπολη πρέπει να αποκτήσουν ένα χρυσό μανδύα σαν κι αυτόν που έχω εγώ».
- Αλλού στην πόλη υπάρχει μια άλλη πύλη που τη ονομάζουν Χρυσόπορτα. [Η νοτιότερη πύλη των χερσαίων τειχών της Πόλης.] Πάνω στην πύλη αυτή ήταν δυο ελέφαντες χυμένοι σε χαλκό, τόσο μεγάλοι που ήταν κάτι το θαυμαστό. […]
- Σε ένα άλλο τώρα μέρος της πόλης υπήρχε ένα άλλο θαύμα: κοντά στο παλάτι του Βουκολέοντα ήταν ένας χώρος που τον έλεγαν Τα Παιγνίδια του αυτοκράτορα […εννοεί τον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης.] Ο χώρος αυτός έχει μήκος μιάμιση βολή βαλλιστρίδας και περίπου μια πλάτος. Ολόγυρα από το χώρο υπήρχαν τριάντα ή σαράντα κερκίδες όπου ανέβαιναν οι Γραικοί για να παρακολουθήσουν τα παιγνίδια. [O Ιππόδρομος είχε χωρητικότητα περί τους 150 χιλιάδες θεατές.] Και πάνω από τις κερκίδες αυτές υπήρχαν πολύ ωραία και ευπρεπισμένα θεωρεία, όπου κάθονταν, την ώρα του παιγνιδιού, ο αυτοκράτορας και η αυτοκράτειρα καθώς και οι άλλοι άρχοντες με τις αρχόντισσες. […] Κατά μήκος αυτού του χώρου υπήρχε τείχος δεκαπέντε πόδια ύψος και δέκα πλάτος: πάνω από αυτό το τείχος ήταν χυμένοι σε χαλκό άντρες και γυναίκες και άλογα και βόδια και καμήλες και αρκούδες και λιοντάρια και κάθε λογής ζώα, τόσο ωραία φτιαγμένα όλα και με τόση φυσικότητα που δεν υπάρχει στους τόπους των απίστων ή στη χριστιανοσύνη μάστορας τόσο επιδέξιος που να μπορεί να απεικονίσει και να σμιλέψει μορφές όπως ήταν φτιαγμένες αυτές οι μορφές. Και άλλοτε με διάφορα μαγικά έπαιζαν οι μορφές αυτές, τώρα όμως δεν παίζουν πια. Κι όταν οι Φράγκοι είδαν τα Παιγνίδια αυτά του αυτοκράτορα τα κοίταζαν σαν πράγματα θαυμαστά.
- Σε κάποιο άλλο μέρος τη πόλης υπήρχε και κάτι άλλο θαυμαστό. Υπήρχαν δύο μορφές χυμένες σε χαλκό, σε σχήμα γυναίκας, πολύ καλά και με φυσικότητα φτιαγμένες, και πολύ όμορφες, και είχαν κι οι δυο τους ύψος είκοσι πόδια. Η μια από αυτές άπλωνε το χέρι της προς τη Δύση. Και πάνω της ήταν γραμμένα γράμματα που έλεγαν: «Από τη μεριά της Δύσης θα έρθουν αυτοί που θα κατακτήσουν την Κωνσταντινούπολη». Και η άλλη μορφή έδειχνε με το χέρι έναν βρωμότοπο και έλεγε: «Εκεί μέσα, έλεγε το άγαλμα, θα τους παραχώσουμε». Οι δυο μορφές στέκονταν μπροστά στην Αγορά, που ήταν πάντοτε πλούσιο μέρος, κι εκεί ήταν οι πλούσιοι σαράφηδες που είχαν μπροστά τους βουναλάκια τα νομίσματα και τα πολύτιμα πετράδια, πριν από την άλωση της πολης. Τώρα όμως που αλώθηκε η πόλη δεν υπάρχουν τόσα πολλά πια.
- Και κάπου αλλού στην πόλη [Στην Αγορά του Θεοδόσιου] υπήρχε και κάτι πιο θαυμαστό ακόμη: υπήρχαν δυο κολώνες [Oι κολόνες του Ξηρόλοφου και του Ταύρου], πάχους τριών αντρίκιων μπράτσων η καθεμιά και πενήντα οργιών ύψους. Και πάνω στην κάθεμια από τις κολόνες αυτές κάθονταν κι απ’ ένας ερημίτης, πάνω ψηλά, σε μικρά κουβούκλια που ήταν εκεί. Και μέσα στις κολόνες υπήρχαν στριφογυριστές σκάλες από όπου ανέβαιναν. Στο έξω μέρος της κάθε κολώνας ήταν ζωγραφισμένες και προφητικά γραμμένες όλες οι περιπέτειες και οι κατακτήσεις που συνέβηκαν στην Κωνσταντινούπολη ή που θα συμβούν στο μέλλον. Και δεν μπορούσε κανείς να μάθει την περιπέτεια πριν αυτή συμβεί, κι όταν αυτή συνέβαινε, τότε οι άνθρωποι πήγαιναν εκεί και αερολογούσαν κι έβλεπαν τότε καθαρά εκεί την περιπέτεια που τους είχε συμβεί. Ακόμη και η κατάκτηση της πόλης από τους Φράγκους ήταν γραμμένη και εικονισμένη εκεί και τα καράβια που έκαναν την επίθεση και πάρθηκε η πόλη. Και οι Γραικοί δεν μπόρεσαν να καταλάβουν από πριν το τι θα γινόταν. Κι όταν αυτό έγινε, πήγαν και αερολογούσαν και κοίταζαν τις κολόνες και βρήκαν πως τα γράμματα που ήταν γραμμένα πάνω στα ζωγραφισμένα καράβια έλεγαν πως από τη Δύση θα ερχόταν μια φυλή ξυρισμένη και με σιδερένιες πανοπλίες που θα κατακτούσε την Κωνσταντινούπολη. Όλα αυτά τα θαυμάσια που σας ιστορώ εδώ και πάμπολλα ακόμα άλλα θαυμάσια που δεν μπορώ να σας ιστορήσω, όλα αυτά τα βρήκαν οι Φράγκοι στην Κωνσταντινούπολη, όταν την κατέκτησαν”.
.
