Άμεση παραβίαση των κανονικών διατάξεων του Τόμου Αυτοκεφαλίας αλλά και της εκκλησιαστικής υπόστασης εκ μέρους της Εκκλησίας της Σερβίας της ίδιας της τοπικής της Εκκλησίας της.
Η κατασκευή και καθαγιασμός του Αγίου Μύρου αποτελεί προνόμιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου (κάποιες άλλες εκκλησίες λόγω διάφορων συνθηκών έλαβαν αυτό το δικαίωμα επίσης). Για ένδειξη της ενότητας της Ορθόδοξης Εκκλησίας οι 10 Τοπικές Εκκλησίες λαμβάνουν το Άγιο Μύρο από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Είναι τραγικό η Εκκλησία της Σερβίας τόσο φανερά να παραβιάζει την συνοδική απόφαση, σύμφωνα με την οποία ιδρύθηκε αυτή η Εκκλησία.
Θα Σας πω γιατί: όπως πάντα, ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης καλεί τους εκπροσώπους των Τοπικών Εκκλησιών να λάβουν μέρος στη διαδικασία κατασκευής του Αγίου Μύρου, όπου τη Μεγάλη Πέμπτη όλοι μαζί συμμετέχουν στην κοινή Θεία Λειτουργία και συ συνέχεια καθαγιάζουν το Άγιο Μύρο. Φέτος όμως εάν γίνει κοινό συλλείτουργο θα συμμετάσχει και ο εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ουκρανίας. Γι’ αυτό το λόγο οι Σέρβοι πλέον φανερά στάθηκαν στο πλευρό των Ρώσων, συμμερίστηκαν τις αιρετικές (εκκλησιολογικές) απόψεις τους, οι οποίες δεν ξέρει κανεις που θα τους οδηγήσουν και από μόνοι τους αμφισβήτησαν την εκκλησιαστική τους υπόσταση και της Εκκλησίας της Σερβίας διότι στον Τόμο Αυτοκεφαλίας τους τονίζεται, ότι για τη διατήρηση των κανονικών σχέσεων με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και άλλες Εκκλησίες, απαιτείται αυτή η Εκκλησία της Σερβίας να λαμβάνει το Άγιο Μύρο από τον Οικουμενικό Θρόνο.
Θα Σας υπενθυμίσω ότι ήδη μια φορά για τέτοιες αντικανονικές και αυθαίρετες πράξεις οι Σέρβοι αναθεματιστήκαν και καταδικάστηκαν από την Θ’ Οικουμενική Σύνοδο του 1341-1351 και έτσι βρέθηκαν για σχεδόν 50 χρόνια στο σχίσμα. Όταν η πολιτική κατάσταση τους επέτρεψε, ο Οικουμενικός Θρόνος πρώτα τους παραχώρησε την εκκλησιαστική αυτονομία και στη συνέχεια την αυτοκεφαλία. Νομίζω οι Σέρβοι θα πρέπει να είναι οι τελευταίοι που θα μιλήσουν για το Ουκρανικό Ζήτημα, διότι δεν έχουν ηθικό δικαίωμα να αμφισβητήσουν την αυτοκεφαλία της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Ουκρανίας, διότι οι ίδιοι έχουν περάσει το ίδιο δρόμο.
Δυστυχώς οι Σέρβοι ως πρώτοι και πιο συντηρητικοί φιλόρωσοι είναι έτοιμοι να αμφισβητήσουν ακόμη και την εκκλησιαστική και κανονική τους υπόσταση για να κάνουν ευχαριστημένους τους Ρώσους. Είναι όμως γεγονός ότι ο μακαριστός Πατριάρχης Σερβίας κ. Ειρηναίος ήταν πιο ισορροπημένος παρά ο νύν, ο οποίος ως νεοεκλεγείς προκαθήμενος ακόμη δεν επισκέφθηκε καν την πρώτη έδρα της Ορθοδοξίας, προφανώς για να μην ακούσει στο συλλείτουργο «Επιφανίου Κιέβου». Για να καταλάβουμε καλύτερα: οι Σέρβοι θεωρούν τους Αρχιερείς και κληρικούς της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας «σχισματικούς» και κατά την λανθασμένη άποψή τους καταπολεμάνε το σχίσμα για να μην «μολυνθεί» η Ορθόδοξη Εκκλησία. Και με ποιο τρόπο; Οδηγούνται οι ίδιοι στο σχίσμα. Δημάδη με άλλα λόγια, πολεμούν το σχίσμα με σχίσμα, όπως κάποτε πάθαιναν οι αιρετικοί, π.χ. ο Ευτύχης, που είναι ας πούμε ιδρυτής του μονοφυσιτισμού, πολεμούσε το νεστοριανισμό και ο ίδιος έγινε κεφαλή νέας αίρεσης. Αυτό γίνεται όταν δεν υπάρχει ορθόδοξο εκκλησιολογικό ήθος.
Επίσης, θα πρέπει να τονιστεί ότι καμία από τις Τοπικές Εκκλησίες δεν έχουν κανονικό δικαίωμα να κρίνουν και να ανακρίνουν τις αποφάσεις των άλλων Τοπικών Εκκλησιών, διότι όλες είναι ισότιμες (το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει το δικαίωμα αν του ζητηθεί να δέχεται εφέσεις (σύμφωνα με τους κανονικές της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου 9 και 17) από άλλες Εκκλησίες και να τις κρίνει, να παρεμβαίνει στα εσωτερικά ζήτημα για διευθέτηση και αποκατάσταση ειρηνικής κλπ.) και μόνο η Οικουμενική Σύνοδος, την οποία συγκαλεί και προεδρεύει ο Οικουμενικός Πατριάρχης, μπορεί να δικάσει οποιοδήποτε κανονικό παράπτωμα των Τοπικών Εκκλησιών. Αυτό ισχύει και για την απόφαση του Οικουμενικού Θρόνου να ιδρύσει και να παραχωρήσει την Αυτοκεφαλία, όπως έκανε και παλαιότερα. Καμία Εκκλησία δεν έχει δικαίωμα να κρίνει αυτήν την απόφαση.
Εάν υποστηρίζει κανείς ότι μπορεί μια Εκκλησία να κρίνει τις αποφάσεις άλλης Εκκλησίας, τους θα πρέπει το ίδιο να ισχύει και για εκλογές αρχιερέων, αγιοκατατάξεις κλπ. Φαντάζεται μια Τοπική Εκκλησία να συγκαλεί την Ιερά Σύνοδο και εξετάζει κατά πόσο άξιος ήταν εκείνος που εξελέγη επίσκοπος στην άλλη Εκκλησία; Ή να εξετάζει κατά πόσο Άγιος είναι εκείνος που αγιοκατατάχθηκε από την άλλη Εκκλησία. Για να μην βρισκόμαστε σε αυτή τη γέλια κατάσταση θα πρέπει να παραδεχόμαστε πως στην Ορθοδοξία υπάρχει πρώτος θρόνος της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος έχει ιδιαίτερα και αποκλειστικά προνόμια.
Η αμφισβήτηση αυτών των προνομίων θα οδηγήσει την Εκκλησία σε άκρως επικίνδυνες καταστάσεις, διότι ο Πρώτος είναι αυτός που διατηρεί την ενότητα σε όλα τα επίπεδα, είτε σε ενοριακό και μοναστηριακό επίπεδο, είτε σε επίπεδο της επισκοπής, είτε σε επίπεδο της Τοπικής Εκκλησίας, είτε σε παγκόσμιο επίπεδο. Ούτως ή άλλως ο 34ος Αποστολικός κανόνας μιλάει για τέτοια διοικητική οργάνωση της Εκκλησίας. Το ίδιο ισχύει και για τους κανόνες 4, 5 και 6 της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, που καθορίζουν το μητροπολιτικό σύστημα διοίκησης της Εκκλησίας, το οποίο ισχύει και για όλη την Ορθόδοξη Εκκλησία σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπάρχει ο Πρώτος και υπάρχουν οι υπόλοιποι.
Μυστηριακά όλοι ισότιμοι, αλλά διοικητικά ο Πρώτος με περισσότερα και ιδιαίτερα προνόμια, ακριβώς για τη διακονία της ενότητας της Εκκλησίας. Όπως τονίσαμε, η αμφισβήτηση αυτού του θεσμού προκαλεί τις διαιρέσεις, συγκρούσεις, προβλήματα κλπ. Έτσι εξηγείται γιατί σήμερα στην Ορθοδοξία έχουμε τόσα προβλήματα.
Επειδή ο Μόσχας θέλει να γίνει Μοναδικός (όχι απλά πρώτος) και να έχει εξουσία πάνω σε όλους και δεν γίνεται, απορρίπτει το θεσμό πρωτείου και συνοδικότητας και αποδέχεται την προτεσταντική εκκλησιολογία, λέγοντας: «αν όχι εγώ πρώτος τότε κανένας».
Παρακάτω παραπέμπω το απόσπασμα από το κείμενο του Πατριαρχικού και Συνοδικού Τόμου Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Σερβίας:
„Καὶ δὴ καὶ πάσας τὰς προνομίας καὶ πάντα τὰ κυριαρχικὰ δικαιώματα τὰ τῇ αὐτοκεφάλῳ ἐκκλησιαστικῇ ἀρχῇ παρομαρτοῦντα παρέχομεν αὐτῇ, ὥστε τοῦ λοιποῦ τὸν μὲν Ἀρχιεπίσκοπον Βελιγραδίου καὶ Μητροπολίτην Σερβίας ἱερουργοῦντα μνημονεύειν. πάσης Ἐπισκοπῆς Ὀρθοδόξων. τὴν δὲ περὶ αὐτὸν χορείαν τῶν σεβασμίων Ἀρχιερέων τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ καὶ τὰ πρὸς τὴν ἐσωτερικὴν ἐκκλησιαστικὴν διοίκησιν ἀφορῶντα ἀνακρίνεσθαι καὶ […]* καὶ καθορίζεσθαι ἀπολύτως ὑπ’ αὐτοῦ τε καὶ τῆς περὶ αὐτὸν ἁγίας Συνόδου ἀκολούθως τῇ εὐαγγελικῇ καὶ τῇ λοιπῇ κατὰ τὴν ἱερὰν παράδοσιν καὶ τὰς σεβασμίας διατάξεις τῆς ἁγίας ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας διδασκαλίᾳ· ἵνα δὲ καὶ ἡ ἀμοιβαία πνευματικὴ ἑνότης πρός τε τὴν ἐν Κωνσταντινουπόλει μεγάλην τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν καὶ πρὸς τὰς λοιπὰς αὐτοκεφάλους ὀρθοδόξους τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας ζῶσά τε καὶ ἀκμαία καὶ ἐν πᾶσιν ἀπαραμείωτος διατηρεῖται ὀφείλει ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Βελιγραδίου καὶ Μητροπολίτης Σερβίας κατὰ τὸν ἀνέκαθεν παρὰ ταῖς αὐτοδιοικουμέναις Ἐκκλησίαις κρατήσαντα πατροπαράδοτον καὶ κανονικὸν τῆς ἀμοιβαίας ἀδελφικῆς σχέσεως καὶ συναφείας θεσμὸν μνημονεύειν τὸ ἐν τοῖς ἱεροῖς Διπτύχοις τῶν ἁγιωτάτων Πατριαρχῶν, ΛΑΜΒΑΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΜΥΡΟΝ ΠΑΡΑ ΤΗΣ ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ ΜΗΤΡΟΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, ὡς αὐτοδικαίως Πρόεδρος τῆς περὶ αὐτὸν ἱερᾶς Συνόδου ἀναγορευόμενος ἐπιστέλλειν τὰ νενομισμένα ἐνθρονιστικὰ Γράμματα πρὸς πάσας τὰς ὀρθοδόξους Πατριαρχικὰς καὶ λοιπὰς αὐτοκεφάλους Ἐκκλησίας καὶ πρὸς αὐτὰς ταύτας διὰ Γραμμάτων Συνοδικῶν ἀναφέρεσθαι ἐν τοῖς συμπίπτουσι γενικοῖς ἐκκλησιαστικοῖς ζητήμασι τοῖς καθολικωτέρας ψήφου καὶ δοκιμασίας ἐπιδεομένοις, ὡς καὶ τἀνάπαλιν, … τῶν ὁρισμένων πατριαρχικῶν καὶ αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν πρὸς αὐτὴν ταῦτα ποιήση κατὰ τὴν ἀρχῆθεν, ὡς ἔφημεν, ἐπικρατήσασαν ἐν τῇ ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ κανονικὴν τάξιν τε καὶ συνήθειαν“.
Πηγή: Α. Βαβούσκος, Γ. Λιάντας, Θεσμοί αυτοκεφάλου και αυτονόμου καθεστώτος στην Ορθόδοξη Εκκλησία, εκδ. Μέθεξις, Θεσσαλονίκης 2014, 139-140., Facebook
