Στις 15 Αυγούστου το 2015 είμουν εκδρομή στον Πόντο και βρέθηκα στο μοναστήρι της
Παναγίας Σουμελά. Τα επόμενα χρόνια το μοναστήρι έκλεισε και δεν μπορούσε πλέον
κανείς να το επισκευτεί. Έτσι με ήρθε η έμπνευση να γράψω αυτό το ποίημα.
Έν’ Δέκα πέντε τ’ Αλωνάρ’
Κατήβεν ας σον ουρανόν κ’ έρθεν η Παναΐα,
απάν’ ‘ς σο όρος τη Μελά απάν’ ‘ς σο Μαναστήριν,
να προ®κηνά, να λειτουργά να δί’ και την ευ≤ήν ατ’ς
‘ς ση <<Παναΐας Σουμελά>>, που έν’ απάν’ ‘ς σο όρος.
Επέρεν και τοι καλοέρτς, εντάμαν μετ’ εκείνεν,
τον Βαρνάβαν, το Σωφρόνιον π’ έχ’τσαν το μαναστήριν,
π’ επέραν γούμ’ ας σο ποτάμ’, κιρέτ®’ σα τα®χανάδας,
πλακία και λιθάροπα απάν’ από το όρος
και λιθαρόπον ‘ς σο λιθάρ’, πλακίν, κιρέτ®’ και γούμιν,
έχτσαν το Μέγα μαναστήρ’ ντο λέν’ τη Παναΐας.
Έρθαν ‘ς σο μέρος και τερούν, τερούνε και θαμάζ’νε.
Το μαναστήρ’ ‘κ’ έν’ ανοιχτόν, οι καλοέρ’ ‘κι φαίν’νταν,
άνθρωπος πα ‘κι φαίνεται πουθέν ‘ς σ’ έναν μερέαν,
τα πόρτας τα παράθυρα είν’ όλα̤ τσουπωμένα.
Τερούνε και θαμάουνταν, τερούνε ®α®εμένοι.
Έν’ δεκαπέντε τ’ Αλωνάρ’ και άνθρωπος ‘κ’ εφάν’θεν,
καλόερος ‘κι φαίνεται, ποπάς πουθέν ‘κ’ ευρέθεν.
Μόνον πουλία φαίνουνταν, πετούν άν’ κα, και πάγ’νε,
μαύρα πουλία, ολίμαυρα, άμον και τα καράνας.
‘Κι κελαηδούν άμα βοούν λες και πουλία ‘κ’ είναι,
βοούν κι αποφτουλίουνταν για το κακόν ντ’ ελέπ’νε,
άμον λαλίας ανθρωπί’, τ®αΐζ’νε και βαρκίζ’νε
κι απάν’ ‘ς σο στέβος κάθουνταν, ‘ς σα δέντρα και ‘ς σα κά®α̤,
κι άσειστα στέκ’νε και τερούν κ’ έναν λόγον ‘κι λένε.
Το μαναστήρ’ ερήμωσεν, έρημον τ®όλ’ επέμ’νεν,
τα πόρτας ατ’ εγράστανε, εγράσταν τα κανάτα̤
και ας σο στέβος ατ’ απάν’ φεύ’νε τα κεραμύδα̤,
κιρέτ®’, λιθάρα̤ ρούζ’νε αφκά ‘ς ση αύλιας ατ’ το μέρος.
Μανάχον το πεγαδομάτ’, ‘κι λέει να τσουρούται,
τη Παναΐας το νερόν, τ’ αγίασμαν ντο λέγ’νε.
Μόν’ το νερόν ‘κι σταματά, τρέ≤’ κ’ εβορίζ’ τον τόπον,
τρέ≤’ και ποτίζ’ τα δέντροπα, ελάτα̤ και σφεντάμα̤,
τρέ≤’ ας σα χρόνα̤ τα παλαιά και μίαν ‘κ’ εσταμάτσεν.
Κλί®κεται πίν’ ας σο νερόν και κλαίει η Παναΐα,
πλέν’ και σπογγίζ’ τα δά̤κρόπα τ’ς ‘ς σ’ ομμάτα̤ τ’ς με τα ≤έρα̤.
Εντάμαν κλαίν’ κ’ οι καλοέρ’, ο Σωφρόντς κι ο Βαρνάβας
και καταρούνταν τ’ άπιστους, βαρέα λέν’ κατάρας.
Εκαταρέθεν ο Σωφρόντς, εντάμαν κι ο Βαρνάβας,
σύρνε κατάρας, βλαστημούν τοι άπιστους ντ’ εποίκαν,
π’ εχάλασαν κ’ ερήμωσαν ‘ς σο μαναστήρ’ τον τόπον
κ’ η Παναΐα ογρα®εύ’ ν’ ευτάει και γαληνεύ’ α̤τ’ς,
άλλο μη καταρούντανε, άλλο μη βλαστημούνε,
μόνον να λένε, ήμαρτα, τ’ άπιστους να σ’χωρούνε,
γιατί ο υιός ατ’ς ο Χριστόν, σ’χωρά όλεν τον κόσμον.
-Σταθέστ’ εσείν οι καλοέρ’ κι άλλο μη καταρούστουν,
μη βλαστημάτεν, έν’ κακόν, τρανόν ‘ς σην ην ‘σουν κρίμαν. Ατά, πουλόπα μ’, ‘κ’ είν’ για εμάς, ατά ‘ς σ’ εμάς ‘κι ιεύ’νε. Ποισέστεν την καρδία ‘σουν άμον και τα λιθάρα̤, π’ εχπάστανε ας σο τουβάρ’ κ’ ερρούξανε σην αύλα̤ν, ποισέστεν και το όπο ‘σουν πλακίν κι ατείντς σ’χωρέστεν,
π’ εχάλασαν και ρήμαξαν τ’ εμόν το μαναστήρι.
Με τα κατάρας δεν ‘κ’ εβγαίν’ και με τα βλαστημίας.
Σ’χωρέστεν και θα ελέπετεν, θα έρται έναν ημέραν,
θα ®ονλικεύ’ το μαναστήρ’ θα ‘ίνεται καινούργον
θα έρταν ξαν να προ®κηνούν ν’ άφ’νε τρανά λαμπάδας
και χριστιανοί και μουσουλμάν’ άμον παλαιά ντ’ εποίναν.
Γεώργιος Μ. Κωνσταντινίδης Καλαμαριά 2018
Λεξιλόγιο
Αλωνάρης[ο]= Αύγουστος
Αποφτουλίουνταν=ξεπουπουλίζονται[ρ.απ
οφτουλίουμαι]
άφ’νε=ανάβουν[ρ.άφτω]
βαρκίζ’νε=κραυγάζουν[ρ.βαρκίζω]
γούμ’[το γούμιν]=’αμμος
εβορίζ’=δροσίζει[ρ.εβορίζω]
εγράστανε=πάλιωσαν[ρ.γράσκουμαι]
ερρούξαν=έπεσαν[ρ.ρούζω]
εχπάστανε=ξεκόλλησαν[ρ.αχπάσκουμαι]
θαμάζ’νε=απορούν[ρ.θαμάζω]
ιεύ’νε=ταιριάζουν[ρ.ιεύω]
κά®α̤[το κά®ιν]=βράχια
κανάτα̤[το κανάτιν]=παντζούρια
Καράνες[η καράνα]=κάργες
κιρέτ®’[το κιρετ®ιν]=ασβέστης
Κλί®κεται=γέρνει[ρ.κλί®κουμαι]
Λαλίας[η λαλία]=φωνές
ογρα®εύ’=προσπαθεί[ρ.ογρα®εύω]
πεγαδομάτ’[το]=πηγή
®α®εμένοι=σαστισμένοι
®ονλικεύ’=ζωντανεύει[ρ. ®ονλικεύω]
σπογγίζ’=σκουπίζει[ρ.σπογγίζω]
στέβος[το]=σκεπή,ταβάνι
τ®αΐζ’νε=φωνάζουν[ρ.τ®αΐζω]
τ®όλ’[το τ®όλιν]=ακατοίκητο
τα®χανάδας[η τα®χανά]=το νταμάρι,
λατομείο
τερούν=κοιτούν[ρ.τερώ]
τσουπωμένα=κλειστά
τσουρούται=στεγνώνει[ρ.τσουρούμαι]
