«Δεν υπήρξε ούτε μία μάνα που να έκλαψε, όταν ο γιος της έφευγε για το Μέτωπο», διαβάζουμε σε ιστορικές μαρτυρίες για την εποχή εκείνη. Έδινε την ευχή της, να συντροφεύσει τα παιδιά της στο Μέτωπο, μαζί με την εικόνα της Μάνας όλων, της Παναγιάς. Να τους δίνει δύναμη και κουράγιο.
Ατέλειωτες φάλαγγες από κορίτσια, νέες και γριές, αψηφώντας το κρύο, τη βροχή, τον αέρα και το χιόνι σκαρφάλωναν σε υψόμετρο πολύ πάνω από 2.000 μέτρα κουβαλώντας πολεμοφόδια, τρόφιμα, όπλα και τραυματίες.
Ο ηρωισμός, η πίστη, η τόλμη, το θάρρος και η αντοχή αυτών των γυναικών, που κουβάλησαν στους ώμους τους την “Ελλάδα” αποτελεί αιώνιο σύμβολο ατομικής και εθνικής αξιοπρέπειας. Οι Βορειοηπειρώτισσές σε όποια χωριά απελευθέρωνε ο Ελληνικός στρατός συμμετείχαν άμεσα στην Εθνική προσπάθεια.
Η προσφορά αυθόρμητη. Ο αγώνας γενναίος. Η αυταπάρνηση συγκινητική.
«Συνάντησα γυναίκες που κουβαλούσαν πυρομαχικά Μία ήτο 88 ετών. Το βράδυ είδα μία γριούλα να κρατά δύο μικρά παιδιά και η μητέρα ζύμωνε ψωμί, για το στρατό με το φως δύο κεριών. Όλες γεμάτες χαρά, ήθελαν να προσφέρουν στο στρατό» (από το Ημερολόγιο Πολέμου του Αργύρη Μπαλατσού στο Χατζηπατέρα – Φαφαλιού, Μαρτυρίες 1940-41, Αθήνα, εκδόσεις Κέδρος, 1982).
Είναι οι Γυναίκες της Πίνδου. Πρωταγωνίστριες της εποποιίας του ΄40, ενός από τα σπουδαιότερα γεγονότα της ελληνικής ιστορίας.
Γυναίκες, οι οποίες κατόρθωσαν μέσα από αντίξοες συνθήκες,να δώσουν το δικό τους δυναμικό και καθοριστικό παρόν στην πρώτη γραμμή του μετώπο. Πρόκειται για γυναίκες αγρότισσες και αρχόντισσες, τόσο από τα χωριά της Δυτικής Μακεδονίας όσο και από τα χωριά των Ηπειρωτικών Βουνών
Οι γυναίκες της ΕΛΛΑΔΟΣ στο πόλεμο του ’40 συμμετείχαν ενεργά στον αγώνα και σε αυτές οφείλεται ο έγκαιρος ανεφοδιασμός των Ελληνικών δυνάμεων που μάχονταν για να ανακόψουν την Ιταλική εισβολή.
«Μερόνυχτα σκυμμένη στέκει
και ξενυχτάει δουλεύοντας για την Πατρίδα
κι ενώ σκυμμένη πλέκει
έχει ψηλά το μέτωπο η Ελληνίδα.
Και τα βελόνια γίνονται σπαθιά
που βγαίνουν από τη χρυσή τους θήκη
να αγωνιστούνε με το νιο πολεμιστή»,
γράφει στο ποίημα του «Ελληνίδες», ο Τίμος Μωραϊτίνης.
Είναι τα αγάλματα, οι προτομές ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΟΥ 1940 Στέκουν δίπλα μας, τα προσπερνάμε, πολλές φορές μπορεί να μην παρατηρούμε καν την ύπαρξη τους.
Το «ΟΧΙ» είναι το μέγιστο κατόρθωμα της ενότητας και αποφασιστικότητας των Ελλήνων.