Η αξιοποίηση του παλιού Ξενία διαχρονικό αίτημα της τοπικής κοινωνίας.

Η αξιοποίηση του παλιού Ξενία διαχρονικό αίτημα της τοπικής κοινωνίας.

2002 Οκτώβριος εκδόθηκε διυπουργική απόφαση, με την οποία το κτίριο παραχωρήθηκε κατά χρήση στο δήμο Καστοριάς για 40 χρόνια έναντι ανταλλάγματος 264.123 ευρώ. Τελικώς το σχετικό συμβόλαιο με τα ΕΤΑ δεν υπογράφηκε, γιατί ο δήμος Καστοριάς επιδίωκε την καταβολή του ποσού από χρήματα της δωρεάς Παπαλαζάρου, αλλά αυτό δεν κατέστη εφικτό για λόγους ερμηνείας της βούλησης του διαθέτη.

2008. Η νομαρχία αντιπροτείνει να αναλάβει την αξιοποίηση του κτιρίου, καθώς έχει τη δυνατότητα καταβολής του ανταλλάγματος (264.123 ευρώ). Δεν παραχωρείται στη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση, παρότι, όπως δήλωσε ο νομάρχης κ Λιάντσης Κων/νος ”καταθέσαμε στα Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα πρόταση παραχώρησης του κτιρίου, είμαστε έτοιμοι να το μετατρέψουμε σε πολιτιστικό κέντρο, διαθέτουμε τα κονδύλια που απαιτούνται και μπορούμε να αρχίσουμε άμεσα τη μελέτη.”

2012 Το περιφερειακό ταμείο Ανάπτυξης Δυτικής Μακεδονίας προτείνει στο πρόγραμμα Δημιουργική επανάχρηση υφιστάμενων κτιριακών εγκαταστάσεων Καστοριάς αλλά…

Το ερειπωμένο κτίριο προσβάλλει την αισθητική της πόλης λόγω της απαράδεκτης κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει.

  2016 Νοέμβριος. Ο δήμαρχος Καστοριάς κ. Ανέστης Αγγελής συναντάται με τον πρόεδρο του ΤΑΙΠΕΔ κ. Στέργιο Πιτσιόρλα στην Καστοριά και ανακοινώνεται το κοινό «ενδιαφέρον» των δύο παραγόντων για την τύχη και τις ευκαιρίες εκμετάλλευσης των ακινήτων κυριότητας του Δημοσίου στην Καστοριά και ιδιαίτερα του Ξενία. Ακολουθεί επίσημο αίτημα και σχετική αλληλογραφία αλλά χωρίς απόκριση αφού ο κ Πιτσιόρλας απομακρύνθηκε από το ΤΑΙΠΕΔ την επόμενη εβδομάδα.

φωτογραφία από αρχείο του About Kastoria

2018 Σεπτέμβριος. Στο Πρόγραμμα Αξιοποίησης Α’ Προτεραιότητας της ΕΤΑΔ, μέσω ηλεκτρονικής διαγωνιστικής διαδικασίας εντάσσονται 5 ΞΕΝΙΑ αλλά ανακοινώνεται ότι στα δεσμευμένα Ξενία, τα οποία θα ακολουθήσουν αργότερα το πρόγραμμα της αξιοποίησης, περιλαμβάνονται: του Αργοστολίου (η μίσθωση από τον δήμο έληξε τον Ιούλιο), της Ζακύνθου (εφόσον απομακρυνθούν οι υπηρεσίες του δήμου, με τον οποίο δεν υπάρχει σχετική συμβατική σχέση), της Ηγουμενίτσας (είναι παραχωρημένο σε ΤΕΙ και δήμο και έχει λήξει η παραχώρηση), της Καστοριάς (λαμβάνοντας υπόψη ότι έχει χαρακτηριστεί στο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο -ΓΠΣ – χώρος πολιτιστικών παράλληλων χρήσεων και ο περιβάλλον χώρος κοινόχρηστος), της Μυτιλήνης (η παραχώρηση στο ΑΕΙ λήγει το 2020), της Ξάνθης (η παραχώρηση στον δήμο λήγει το 2022).

2020 Νοέμβριος η κ Μαρία Αντωνίου από το γραφείο του Πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη μας ενημερώνει ότι: Η αρμόδια Υπουργός Λίνα Μενδώνη, κατά την πρόσφατη επίσκεψή της στην Καστοριά και στο ανακαινισμένο Βυζαντινό Μουσείο της πόλης, είχε την ευκαιρία να δει από κοντά το εγκαταλελειμμένο για πολλά χρόνια Ξενία της περιοχής. Η αξιοποίηση του παλιού Ξενία στην Καστοριά μέσω παραχώρησης και διασύνδεσής του με το Βυζαντινό Μουσείο της πόλης είναι ένα μείζον ζήτημα που τρέχουμε με το Υπουργείο Πολιτισμού.

φωτογραφία από F/B Μαρίας Αντωνίου

“Θέλω να ευχαριστήσω θερμά την κ. Μενδώνη για την άμεση ανταπόκριση προκειμένου να παραχωρηθεί το Ξενία στο Υπουργείο Πολιτισμού εκ μέρους της ΕΤΑΔ και να ξεκινήσουν οι μελέτες για την αποκατάσταση και προσαρμογή του κτιρίου σε χώρους μουσειακών υποδομών.
Συντονιζόμαστε έτσι ώστε αυτό το μεγαλόπνοο σχέδιο για την Καστοριά να πάρει σταδιακά σάρκα και οστά.
Και συνεχίζουμε…”

Σήμερα ίσως είναι οι καλύτερες συνθήκες για την προώθηση του θέματος. Εάν όλοι οι θεσμοί πρώην και νυν ενώσουν τις δυνάμεις τους και αποφασίσουν να δουλέψουν για το κοινό καλό η δημιουργία πάρκου αρχαιοτήτων στο κέντρο της πόλης θα πάρει σάρκα και οστά. Η κ Αντωνίου Μαρία από το γραφείο του πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη που ανακινεί εκ νέου το θέμα, ο βουλευτής κ Ζήσης Τζηκαλάγιας με την βαρύτητα της θεσμικής παρουσίας αλλά και του διαχρονικού ενδιαφέροντος του για πολιτιστικά θέματα, ο τ. Δήμαρχος κ Ανέστης Αγγελής με την προσωπική φιλία του με τον νέο πρόεδρο της ΕΤΑΔ κ Αντώνη Μπέζα όπου ανήκει το ακίνητο, και ο τ νομάρχης κ Κων/νος Λιάντσης που ακόμα ενδιαφέρεται για την τότε προσπάθεια του που δεν είδε να ικανοποιείται, μπορούν μαζί να φέρουν αποτέλεσμα. Εάν λειτουργήσουν από μόνοι τους και πάλι απλά θα συζητάμε…

Η ΙΣΤΟΡΙΑ των ΞΕΝΙΑ με σχεδιασμό από το 1951

Το πρόγραμμα «Ξενία» για την ανάπτυξη το τουρισμού ξεκίνησε το 1951, σε μια Ελλάδα πληγωμένη από τον πόλεμο, και ολοκληρώθηκε το 1967, αφήνοντας «προίκα» στη χώρα περισσότερα από 70 τουριστικά καταλύματα, εμβληματικά όσον αφορά τη φιλοσοφία του σχεδιασμού τους και την αρχιτεκτονική τους αξία, σκορπισμένα σε κάθε γωνιά της ελληνικής επικράτειας. Στόχος ήταν η ανάδειξη του φυσικού κάλλους της χώρας και των αρχαιολογικών της μνημείων και η προσέλκυση ξένων επισκεπτών.

Οι τέσσερις πρώτοι ξενώνες του ΕΟΤ που θα χρηματοδοτούνταν από την Αμερικανική Βοήθεια ανατέθηκαν σε γνωστούς αρχιτέκτονες της εποχής. Οπως αναφέρεται στην τελική έκθεση του Προγράμματος Ενίσχυσης Βασικής Ερευνας του ΕΜΠ (2012) με τίτλο «Μεταπολεμικός Μοντερνισμός – Αρχιτεκτονική, Πολιτική και Τουρισμός στην Ελλάδα 1950-1965», με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή κ. Παναγιώτη Τουρνικιώτη, «η επιλογή των τόπων έγινε κατ’ απαίτηση των Αμερικανών σε θέσεις όπου η επένδυση θα έχει άμεση απόδοση και υπό τον όρο πως τα έσοδα θα διατεθούν για την ανέγερση νέων τουριστικών εγκαταστάσεων».

Ετσι επιλέγονται από τον ΕΟΤ οι Δελφοί, η Μύκονος, το Ναύπλιο και η Καστοριά. Η πρόταση για την Καστοριά δεν εγκρίθηκε από τους Αμερικανούς.

Επικεφαλής κατά την πρώιμη φάση (ως το 1957) του προγράμματος ”ΞΕΝΙΑ” είναι ο αρχιτέκτονας Χαράλαμπος Σφαέλλος, ο οποίος ως διευθυντής της Τεχνικής Υπηρεσίας του ΕΟΤ μελετά και επιβλέπει την ανέγερση των πρώτων Ξενία. Στα έργα του Σφαέλλου συμπεριλαμβάνεται το Ξενία Καστοριάς 1952-53 (σε συνεργασία με τη Μαρίκα Ζαγορησίου). Έχει συνολική έκταση δύο στρεμμάτων. Διαθέτει υπολειπόμενη δόμηση 300 τ.μ. Έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο.

.