Η κλωνοποίηση ήταν ανέκαθεν μια αμφιλεγόμενη διαδικασία της γενετικής μηχανικής που πάντα ήγειρε πολλά ερωτήματα ηθικής φύσης. Το 2015 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε με μεγάλη πλειοψηφία νομοθετική πρόταση για την απαγόρευση της κλωνοποίησης εκτρεφόμενων ζώων εντός της ΕΕ καθώς επίσης και για την απαγόρευση εισαγωγής κλωνοποιημένων ζώων ή προϊόντων που παράγονται από αυτά, όπως κρέας ή γαλακτοκομικά.
Πώς όμως φτάσαμε στην απαγόρευση αυτή;
Όταν στις 22 Φεβρουαρίου 1997 η είδηση της πρώτης επιτυχημένης κλωνοποίησης ενός θηλαστικού με τη μορφή του προβάτου Ντόλι έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο, προκάλεσε τεράστιες αντιδράσεις.
Η ανακάλυψη πυροδότησε φαντασιώσεις, ελπίδες και φόβους, εκ των οποίων πολλά αποδείχθηκαν αβάσιμα. Στο εξώφυλλο του Spiegel παρέλασαν οι κλώνοι του Αδόλφου Χίτλερ, του Άλμπερτ Άινστάιν και της Κλαούντια Σίφερ.
Ο διάσημος Γερμανός ανοσιολόγος και γενετικός ερευνητής Κλάους Ραγιέβσκι πίστευε ότι το αποτέλεσμα ήταν εργαστηριακό λάθος. «Εξακολουθώ να μην πιστεύω ότι είναι δυνατόν να γίνει κλωνοποίηση ενός εμβρύου από τα κύτταρα του σώματος», δήλωσε σε συνέδριο τρεις εβδομάδες μετά την ανακοίνωση της ανακάλυψης. Αλλά ήταν αυτός που έκανε λάθος.
25 χρόνια μετά, τα πράγματα έχουν καταλαγιάσει. Στο Ινστιτούτο Ρόσλιν του πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, όπου κάποτε δημιουργήθηκε η Ντόλι, δεν γίνονται πλέον κλωνοποιήσεις. Ωστόσο, ο διευθυντής του ινστιτούτου Μπρους Γουάιτλο είναι ευγνώμων για το ενδιαφέρον γύρω από την επιστήμη που έφερε με τη γέννησή της η Ντόλι. «Έφερε τη βιολογία στο πρωινό και το δείπνο, τη βόλτα, στο λεωφορείο, παντού. Αυτή η αύξηση του ενδιαφέροντος για την επιστήμη και την ευαισθητοποίηση του κόσμου, είναι ίσως μια από τις μεγαλύτερες κληρονομιές της Ντόλι», δήλωσε ο επιστήμονας.
Η επιστημονική αξία της δημιουργίας της Ντόλυ δεν ήταν αυτή που περιέγραφαν τα πρωτοσέλιδα πριν από 25 χρόνια – δεν ήταν η δημιουργία ενός γενετικά πανομοιότυπου αντιγράφου. Ηταν πιο σημαντικό να αποδειχθεί, ότι τα κύτταρα του σώματος, που έχουν ήδη μία συγκεκριμένη λειτουργία στον οργανισμό μετατρέπονται ξανά στα λεγόμενα βλαστοκύτταρα, των οποίων η λειτουργία δεν έχει ακόμη καθοριστεί.
Η Ντόλι γεννήθηκε από τα κύταρα του μαστού ενός εξάχρονου προβάτου. «Αυτή η ιδέα ότι μπορεί να επαναπρογραμματιστεί ένα κύτταρο ήταν ένας από τους κινητήριους παράγοντες όλης της έρευνας για τα βλαστοκύτταρα από την εποχή της Ντόλι», λέει ο Μπρους Γουάιτλο. «Μέχρι τότε γνωρίζαμε την εξέλιξη μόνο μέσω των εμβρυϊκών κυτάρρων».
Φόβοι ότι η κλωνοποίηση του ανθρώπου δεν θα σταματήσει αποδείχτηκε λάθος. Αλλά ο Γουαϊτλό τονίζει ότι η συζήτηση ήταν σημαντική για να τεθούν τα στάνταρ για την επιστήμη.
Ανθρώπινοι κλώνοι δεν έχουν δημιουργηθεί ακόμη. Ο Άντριου Κίτσενερ από το Εθνικό Μουσείο στο Εδιμβούργο όπου μπορεί να δει κανείς την Ντόλι ως κούκλα, δεν πιστεύει ότι θα γίνει κάτι τέτοιο. καθώς απουσιάζει η πρακτική χρησιμότητα. Επιπλέον, απαγορεύεται η ανθρώπινη κλωνοποίηση σε όλο τον κόσμο για ηθικούς λόγους. «Δεν μπορώ να φανταστώ τις συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτό θα μπορούσε να αλλάξει», λέει σε συνέντευξή του στο γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων.
Η κλωνοποίηση γίνεται πλέον κυρίως για εμπορικούς σκοπούς. Μεταξύ άλλων στην κτηνοτροφία για την αναπαραγωγή ιδιαίτερων χαρακτηριστικών, όπως για παράδειγμα για την αναπαραγωγή αλόγων ιπποδρομιών. Μερικοί άνθρωποι πάλι κλωνοποιούν ένα αγαπημένο κατοικίδιο. Προσφορές για κλώνους σκύλων υπάρχουν στο διαδίκτυο για περίπου 44.000 ευρώ.
Πιο υποσχόμενη από την κλωνοποίηση ενός ατόμου για τη βιομηχανία και την επιστήμη είναι η μέθοδος Crispr/Cas γνωστή και ως μοριακό ψαλίδι, το οποίο χρησιμοποιείται για την ακριβή τροποποίηση του γονιδιώματος των κυττάρων. Η μέθοδος υπόσχεται πολλά και για τη θεραπεία ασθενειών, όπως το AIDS ή ορισμένες μορφές καρκίνου.
Πηγή: Deutsche Welle
