Οι επιπτώσεις των πολέμων δεν περιορίζονται στα πεδία των μαχών, τη Γάζα ή την Ουκρανία. Ανακατεύουν τις ζωές των ανθρώπων όσο μακριά κι αν βρίσκονται από την πρώτη γραμμή.
«Πόλεμος πατήρ πάντων» έλεγε ο Ηράκλειτος – σε συντομευμένη έκδοση, διότι η πραγματική διατύπωση είναι «πόλεμος πάντων μεν πατήρ έστι, πάντων δε βασιλεύς».
Κι αν ο πόλεμος ήταν πατέρας και κυρίαρχος των πάντων την εποχή του «σκοτεινού φιλοσόφου», πόσο μάλλον τη σημερινή εποχή του Πούτιν και της Χαμάς.
Μπορεί αμφότεροι να μην εντυπωσιάζουν με το φιλοσοφικό τους προφίλ αλλά μας έχουν ήδη φιλοδωρήσει με δύο πολέμους την τελευταία διετία.
Δεν το λες και καλοδεχούμενο.
Οι πόλεμοι φέρνουν μαζί τους τεκτονικές γεωπολιτικές αλλαγές και πριμοδοτούν κάθε τυχοδιώκτη της πολιτικής ή της θρησκείας που θέλει να ταράξει τη σταθερότητα του διεθνούς συστήματος.
Γι’ αυτό και οι επιπτώσεις τους δεν περιορίζονται στα πεδία των μαχών, τη Γάζα ή την Ουκρανία. Ανακατεύουν τις ζωές των ανθρώπων όσο μακριά κι αν βρίσκονται από την πρώτη γραμμή.
Μια τέτοια στιγμή ζούμε τώρα και σε πολλαπλά, ανυπολόγιστα επίπεδα.
Από τις μεταφορές και τον ενεργειακό χάρτη έως τον θρησκευτικό ή εθνικό παροξυσμό, την οικονομία και τις συνθήκες δημόσιας ασφάλειας, ο πλανήτης βιώνει ένα ανακάτεμα της τράπουλας ή έστω μια μείζονα αναστάτωση.
Ακόμη χειρότερα, κανείς δεν ξέρει πού θα καταλήξει το πατιρντί.
Οι πόλεμοι άνοιξαν μια εποχή διακινδύνευσης και αβεβαιότητας, της οποίας κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει το εύρος, το βάθος και τη διάρκεια.
Διότι αν εκείνο που υφέρπει της αναταραχής είναι η αμφισβήτηση της δυτικής κυριαρχίας, καλά ξεμπερδέματα.
Οχι επειδή η Δύση τελεί υπεράνω αμφισβήτησης. Αλλά επειδή μετά τη Δύση ανοίγει η πόρτα του φρενοκομείου.
Κι όσο κι αν γκρινιάζουμε με τον Μπάιντεν ή τον Μακρόν, δεν ξέρω πολλούς διατεθειμένους να ζήσουν ευτυχισμένοι σε έναν κόσμο που θα τον διαφεντεύει ο Πούτιν, ο Ερντογάν ή κάποιος Αγιατολάχ με τους ψυχοπαθείς κουμπουροφόρους του.
Φυσικά (και για να ξαναγυρίσω στον Ηράκλειτο) τα πάντα αλλάζουν. Αλλά δεν είναι απαραίτητο να αλλάξουν για να γίνουν χειρότερα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάθε μεγάλη διεθνής αναταραχή οδηγεί σε ένα νέο σημείο ισορροπίας. Το ζήσαμε τις τελευταίες δεκαετίες και το 1989 (με την πτώση του κομμουνισμού) και το 2001 (με τον πόλεμο στην τρομοκρατία).
Μόνο που αυτές οι νέες ισορροπίες αποδεικνύονται όλο και πιο ασταθείς ή αβέβαιες.
Και αυτό δεν είναι απαραίτητο να εγκατασταθούμε στο φρενοκομείο για να το νιώσουμε.
