Το αρχοντικό Σαχίνη στην Καστοριά δεν βρίσκεται απλώς σε κατάσταση υποκατάρρευσης. Βρίσκεται σε καθεστώς πολυετούς διοικητικής εγκατάλειψης, με σαφείς και συγκεκριμένες ευθύνες που δεν μπορούν πλέον να κρυφτούν πίσω από τη σιωπή.
Από το 2018 μέχρι σήμερα, έξι ολόκληρα χρόνια, δεν έχει γίνει καμία ουσιαστική ενέργεια για τη διάσωση, αποκατάσταση ή έστω στοιχειώδη διαχείριση ενός μνημείου μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας, με εσωτερικό ζωγραφικό διάκοσμο. Το μόνο «έργο» που έγινε ήταν η τοποθέτηση σκαλωσιών — ένα προσωρινό μέτρο που μετατράπηκε σε μόνιμο άλλοθι αδράνειας. Το προσωρινό έχει μετατραπεί σε μόνιμο, και το «μέτρο προστασίας» σε σύμβολο εγκατάλειψης.
Οι σκαλωσιές, τοποθετημένες από τον Δήμο Καστοριάς, καταλαμβάνουν σχεδόν ολόκληρο τον δρόμο. Δημιουργούν σοβαρό ζήτημα ασφάλειας για τους διερχόμενους και αλλοιώνουν βάναυσα τον δημόσιο χώρο. Κι όμως:
- Δεν είναι γνωστό αν οι άδειες ισχύουν, αν έχουν λήξει ή αν ανανεώθηκαν.
- Δεν έχει παρουσιαστεί καμία μελέτη επικινδυνότητας μετά από 6 χρόνια.
- Δεν υπάρχει κανένα χρονοδιάγραμμα απομάκρυνσης ή αποκατάστασης.
Με απλά λόγια: ο δρόμος έχει καταληφθεί επ’ αόριστον, χωρίς διαφάνεια, χωρίς λογοδοσία και χωρίς θεσμική τάξη.
Αρχαιολογία και Δήμος: δύο αρμόδιοι, καμία ευθύνη;
Η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Ηπείρου, Βορείου Ιονίου και Δυτικής Μακεδονίας είναι η εποπτεύουσα αρχή. Από το 2019 έως σήμερα: δεν έχει ανακοινωθεί καμία πράξη διάσωσης, δεν έχει δημοσιοποιηθεί καμία απόφαση, δεν έχει παρουσιαστεί δημόσια καμία πρόοδος.
Ο Δήμος Καστοριάς, από την άλλη: τοποθέτησε τις σκαλωσιές, κατέλαβε δημόσιο χώρο, και στη συνέχεια εξαφανίστηκε από το κάδρο των ευθυνών.
Κανένας συντονισμός. Καμία ενημέρωση. Καμία πολιτική πρωτοβουλία. Κι όμως, ο ιδιοκτήτης του ακινήτου έχει δηλώσει ξεκάθαρα ότι ενδιαφέρεται να το πουλήσει έναντι μικρού σχετικά τιμήματος για την αξία του, ακόμη και στο Υπουργείο Πολιτισμού, προκειμένου να σωθεί. Ούτε αυτή η πρόθεση στάθηκε ικανή να κινητοποιήσει τους αρμόδιους.
Τι λέει ο νόμος – Τι όφειλαν να κάνουν
Χωρίς βαριά νομικά, τα βασικά είναι ξεκάθαρα: Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία για την προστασία των μνημείων:
| Θεσμική υποχρέωση (σύμφωνα με τη νομοθεσία) | Τι όφειλαν να πράξουν | Τι δεν έγινε στην πράξη |
|---|---|---|
| Προστασία και διάσωση μνημείων που κινδυνεύουν | Άμεση μέριμνα για συντήρηση, στερέωση και αποκατάσταση του αρχοντικού | Δεν εκπονήθηκε ούτε παρουσιάστηκε ολοκληρωμένο σχέδιο αποκατάστασης |
| Αντιμετώπιση επικινδυνότητας | Λήψη ουσιαστικών μέτρων στερέωσης με σαφή χρονικό ορίζοντα | Παραμονή «προσωρινών» σκαλωσιών επί έξι έτη χωρίς λύση |
| Κατάληψη δημόσιου χώρου | Έκδοση σαφών αδειών με χρονικό περιορισμό και έλεγχο ανανέωσης | Έλλειψη δημόσιας ενημέρωσης για άδειες, ισχύ και ανανεώσεις |
| Ασφάλεια πολιτών (αρμοδιότητα Δήμου) | Διασφάλιση ασφαλούς διέλευσης και άρση επικίνδυνων καταστάσεων | Διαρκής κατάληψη οδού και έκθεση πολιτών σε κίνδυνο |
| Διαφάνεια διοικητικών πράξεων | Δημοσιοποίηση αποφάσεων και στοιχείων στη «Διαύγεια» | Καμία σαφής και προσβάσιμη διοικητική πράξη |
| Ενεργός ρόλος Αρχαιολογικής Υπηρεσίας | Πράξεις προστασίας, όχι μόνο εποπτεία | Απουσία ορατών ενεργειών από το 2019 |
| Συνεργασία με ιδιοκτήτη | Θεσμική λύση αξιοποίησης ή παραχώρησης | Καμία αξιοποίηση της δηλωμένης πρόθεσης του ιδιοκτήτη |
| Πολιτική ευθύνη αιρετών | Πρωτοβουλία και συντονισμός ενεργειών | Έλλειψη πολιτικής βούλησης και ανάληψης ευθύνης |
Η ευθύνη δεν είναι «γενική». Είναι συγκεκριμένη. Όταν ένα μνημείο καταρρέει επί έξι χρόνια, δεν φταίει ο χρόνος. Φταίνε οι αποφάσεις που δεν πάρθηκαν. Οι υπογραφές που δεν μπήκαν. Οι υπηρεσίες που αδρανούν. Οι αιρετοί που σιωπούν.
Το αρχοντικό Σαχίνη δεν χρειάζεται άλλες σκαλωσιές. Χρειάζεται αποφάσεις. Και η Καστοριά δεν αντέχει άλλα μνημεία-φαντάσματα, χαμένα όχι από φυσική φθορά, αλλά από θεσμική αδιαφορία. Η αδράνεια εδώ δεν είναι ουδετερότητα. Είναι ευθύνη. Και πλέον, είναι πολιτικά αδιαχώρητη.
Η κοινωνία της Καστοριάς δεν ζητά εντυπώσεις. Ζητά απαντήσεις. Θα δώσει ο Δήμος ξεκάθαρες εξηγήσεις; Θα παρουσιαστεί επιτέλους ένα σχέδιο με χρονοδιάγραμμα; Ή θα είναι τελικά η Δικαιοσύνη εκείνη που θα κληθεί να απαντήσει σε όσα η διοίκηση άφησε αναπάντητα;
Το ερώτημα είναι πλέον ξεκάθαρο:
Θα απαντήσει ο Δήμος ή θα απαντήσει η Δικαιοσύνη;
