Γράφει ο Στυλιανός Κυμπουρόπουλος
Σε λίγες μέρες κλείνουμε 1 χρόνο από το πρώτο κρούσμα κορονοϊού στην Ελλάδα. Η ζωή όλων μας άλλαξε ριζικά με περιορισμούς στις μετακινήσεις, τις κοινωνικές συναναστροφές και την οικονομία. Ταυτόχρονα, όμως άλλαξε και ο τρόπος εργασίας με την ένταξη στη ζωή μας της εξ’ αποστάσεως εργασίας, η οποία όπως φαίνεται ήρθε για να μείνει. Οι αλλαγές αυτές υποβάθμισαν την ποιότητα ζωής μας και ανέτρεψαν την καθημερινότητα μας. Όμως μέσα από κάθε κρίση μπορεί να γεννηθεί η ελπίδα, έτσι και τώρα με την πανδημία.
Εξ αρχής προβληματίστηκα ως ψυχίατρος για τις επιπτώσεις μιας τέτοιας αλλαγής στην ψυχολογία των εργαζομένων αλλά και ως πολιτικός για τις ριζικές αλλαγές που επέρχονται και την ανάγκη θεσμικής θωράκισης για το νέο εργασιακό περιβάλλον. Το εργασιακό περιβάλλον στην Ελλάδα και συνολικά στην Ευρώπη άρχισε να αναδιαμορφώνεται με την ανάδειξη νέων μορφών εργασίας ως αποτέλεσμα των επαναλαμβανόμενων lockdown. Η ανεργία παρουσιάζει ανοδικές τάσεις σε πληττόμενους κλάδους της οικονομίας και προκαλεί ανησυχία για την βιωσιμότητα των κλάδων αυτών. Ως Ε.Ε. έχουμε την θέληση να αντιδράσουμε. Το αποδείξαμε με το Ταμείο Ανάκαμψης και το γενναίο πακέτο στήριξης προς τα κράτη-μέλη.
Έχοντας τους παραπάνω προβληματισμούς διοργάνωσα στις 26 Ιανουαρίου 2021 ένα διαδικτυακό συνέδριο με θέμα «Το μέλλον της εργασίας- Συμπεράσματα από την πανδημία για ένα πιο ανθεκτικό και καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό», παρουσία του Επιτρόπου Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων Nicolas Schmit, της Διευθύνοντος Συμβούλου στο Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο στην Ε.Ε. Susan Danger, του Αναπληρωτή Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Εμπορίου Per Hilmersson και του Επίκουρου καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Ηλία Καπουτσή.
Οι ομιλητές στο σύνολο τους τόνισαν την ανάγκη για μια ευρωπαϊκή στήριξη με οικονομική και θεσμική κάλυψη της εργασίας και της οικονομίας. Συγκεκριμένα, ο Επίτροπος Nicolas Schmit αναφέρθηκε στη θεσμοθέτηση του ευρωπαϊκού κατώτατου μισθού, πρωτοβουλία που στήριξα και εγώ προσωπικά όπως και η πλειοψηφία των μελών του Ευρωκοινοβουλίου. Αναφέρθηκε επίσης και στην ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε τις μορφές εργασίας.
Ως κοινωνία οφείλουμε να φανούμε αντάξιοι της πρόκλησης, που παρουσιάζεται μπροστά μας. Η τηλεργασία ήρθε για να μείνει και οφείλουμε άμεσα να ρυθμίσουμε νομικά το καθεστώς που την διέπει, ώστε να προστατέψουμε τα δικαιώματα των εργαζομένων, να εξαλείψουμε την εργοδοτική αυθαιρεσία και να επιτρέψουμε τη είσοδο στην αγορά εργασίας περισσότερων γυναικών και αναπήρων συμπολιτών μας. Η τηλεργασία είναι μία πρωτόγνωρη ευκαιρία, ώστε χιλιάδες συμπολίτες μας να ενταχθούν στην αγορά εργασίας απολαμβάνοντας ίσες απολαβές για την εργασία τους. Αυτό όμως μπορεί να γίνει αν αξιοποιηθεί σωστά από εργαζόμενους και εργοδότες με την διαρκή παρουσία και εποπτεία των οργάνων της διοίκησης κάθε κράτους-μέλους.
Η αβεβαιότητα που τώρα εμφανίζεται στον χώρο της εργασίας δεν πρέπει να γίνει ανεκτή καθώς θα διαταράξει την κοινωνική και εργασιακή ισορροπία που είναι απαραίτητο στοιχείο για την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας. Η πρόκληση είναι μεγάλη, οι αστάθμητοι παράγοντες πολλοί όμως αυτό δεν πρέπει να μας αποτρέψει είτε στην περαιτέρω αξιοποίηση της τηλεργασίας είτε στην απαίτηση για την νομική ρύθμιση της.
Η πρωτοβουλία αυτή πρωταρχικά ανήκει στις εθνικές κυβερνήσεις, λόγω των ιδιαιτεροτήτων κάθε εθνικής οικονομίας, όμως και εμείς ως Ευρωκοινοβούλιο οφείλουμε να αρθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να νομοθετήσουμε κανόνες και διαδικασίες. Πρόκειται για το μέλλον μας και το μέλλον των εργαζομένων και των κοινωνιών μας.
Ανακεφαλαιώνοντας θα ήθελα να προκρίνω τέσσερα κατελάχιστον απαραίτητα βήματα.
Α) Θεσμοθέτηση του καθεστώτος εργασίας και ασφάλισης τω εργαζομένων με τηλεργασία.
Β) Θεσμοθέτηση των εθνικών μηχανισμών εποπτείας της τηλεργασίας
Γ) Θεσμοθέτηση αυστηρών ποινών για τους εργοδότες που αυθαιρετούν εις βάρος των εργαζομένων εκμεταλλευόμενοι την τηλεργασία ( απλήρωτες υπερωρίες, αδικαιολόγητη καταγγελία συμβάσεων εργασίας, μειωμένες απολαβές, μαύρη αδήλωτη εργασία)
Δ) Επανεκπαίδευση του εργατικού δυναμικού για να μπορεί να εργαστεί εξίσου παραγωγικά μέσω τηλεργασίας.
Η τηλεργασία είναι ένα εργαλείο, ένα μέσο. Από εμάς εξαρτάτε αν θα το αξιοποιήσουμε για να βελτιώσουμε την ποιότητα και τις συνθήκες εργασίας ή αν θα επιτρέψουμε να λειτουργήσει εις βάρος των εργαζομένων, διευρύνοντας τις κοινωνικές ανισότητες και δημιουργώντας εργαζομένους δύο ταχυτήτων.
Το Ευρωκοινοβούλιο δραστηριοποιείται ήδη δυναμικά και αποφασιστικά στην ρύθμιση της αγοράς εργασίας και εγώ όπως και οι συντριπτική πλειοψηφία των ευρωβουλευτών δηλώνω παρών σε κάθε πρωτοβουλία και προσπάθεια που θα δημιουργήσει ένα σύγχρονο, ασφαλές και παραγωγικό εργασιακό περιβάλλον. Στην προσπάθεια αυτή για να είναι επιτυχής οφείλουν να συμμετάσχουν όλοι, εργοδοτικές ενώσεις, σωματεία και εθνικές κυβερνήσεις.
