Οι Έλληνες επαναστάτες υπό τον Νικηταρά νικούν τους Οθωμανούς Τούρκους στα Δολιανά της Αρκαδίας στις 18 Μαΐου 1821 και επισφραγίζουν τη μεγάλη νίκη στο Βαλτέτσι (12-13 Μαΐου). Ο κλοιός γύρω από την Τριπολιτσά σφίγγει, σύμφωνα με το στρατηγικό σχέδιο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Νικηταράς ο Τουρκοφάγος
Ο Νικηταράς μεγάλωσε στο χωριό του πατέρα του, στο χωριό Τουρκολέκα του Νομού Αρκαδίας.
Σε ηλικία 11 ετών βγήκε στα βουνά μαζί με τον πατέρα του, ο οποίος ήταν ένας από τους άντρες του κλέφτη Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη. Δίπλα στους κλεφταρματολούς έμαθε να μάχεται και ξεχώρισε για τις πολεμικές του δεξιότητες.
Ήταν ψηλός, ευκίνητος και ορμητικός. Διακρινόταν για το θάρρος και την ανιδιοτέλεια του. Όταν σκοτώθηκε ο πατέρας του, τον πήρε υπό την προστασία του ο θείος του, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Στις 18 του Οκτώβρη του 1818 ο Ηλίας Χρυσοσπάθης τον μύησε στη Φιλική εταιρεία και ο Νικηταράς γύρισε όλη την Πελοπόννησο για να ξεσηκώσει τον λαό.
Όταν ξέσπασε η ελληνική επανάσταση ο Νικηταράς μαζί με τον Γέρο του Μοριά απελυθέρωσαν την Καλαμάτα και ξεκίνησαν τον αγώνα για ανεξαρτησία. Πολεμούσε πάντα στο πλευρό του θείου του γι’αυτό ο λαός έλεγε: “Μπροστά πηγαίνει ο Νικηταράς και πίσω ο Κολοκοτρώνης».
Μετά τη νίκη των Ελλήνων στο Βαλτέτσι, ο Νικηταράς μαζί με 200 άντρες βάδιζαν προς το Ναύπλιο. Όταν έφτασαν στα Δολιανά συναντήθηκαν με μια δύναμη 6.000 Τούρκων.
Παρά την αριθμητική υπεροχή του τουρκικού στρατεύματος, ο Νικηταράς έδωσε εντολή στους άντρες του να πάρουν θέσεις μάχης. Με το σπαθί του κολλημένο στο χέρι όρμησε εναντίον των εχθρών και πολέμησε με μανία. Οι Έλληνες έδωσαν γενναία μάχη και σκότωσαν πάρα πολλούς Τούρκους, με αποτέλεσμα ο εχθρός να τραπεί σε φυγή και ο Νικηταράς να τους φωνάζει: «Σταθήτε Πέρσαι να πολεμήσωμε» Ο Νικηταράς έγινε ξακουστός στον λαό για την ανδρεία του και οι συμπολεμιστές του του έδωσαν το παρατσούκλι “Τουρκοφάγος”.
Ο λαός ύμνησε το θάρρος του και τραγουδούσε: «Πού ‘σαι, μωρέ Νικηταρά, πού ‘χουν τα πόδια σου φτερά, μες στους κάμπους πως κοιμάσαι, και τους Τούρκους δε φοβάσαι».
Στη μάχη στα Δερβενάκια λένε ότι όρμησε με τόση δύναμη εναντίον του εχθρού που έσπασε τρία σπαθιά! Μάλιστα στο τέλος της μάχης το χέρι του ήταν κολλημένο στο σπαθί και δεν μπορούσε να το ανοίξει καθώς είχε πάθει αγκύλωση.
Ο Νικηταράς ήταν ανιδιοτελής και ποτέ δεν επιδίωκε να πλουτίσει από τον αγώνα. Αρνήθηκε να πάρει λάφυρα στην απελευθέρωση της Τριπολιτσάς αλλά και μετά τη μάχη στα Δερβενακια. Μάλιστα όταν οι πολεμιστές μοίραζαν λάφυρα μετά τη νίκη και τον ρώτησαν τι θέλει, τους απάντησε: «Δεν θέλω τίποτα. Θέλω να δω την πατρίδα μου λεύτερη».
Ο Νικηταράς πολέμησε στη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου και έδωσε γενναίες μάχες κατά του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο.
Μετά την απελευθέρωση στήριξε τον Καποδίστρια, όπως και ο Κολοκοτρώνης. Όταν δολοφονήθηκε ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας, φυλακίστηκε στο Παλαμίδι καθώς κατηγορήθηκε για συνωμοσία κατά του Βασιλιά Όθωνα. Στη συνέχεια φυλακίστηκε ξανά στην Αίγινα με αποτέλεσμα η υγεία του να κλονιστεί και να τυφλωθεί. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ζητιάνευε στον Πειραιά, κοντά στη σημερινή εκκλησία της Ευαγγελίστριας όπου του είχαν επιτρέψει να στέκεται κάθε Παρασκευή.
Πέθανε φτωχός και ξεχασμένος στις 25 του Σεπτέμβρη 1849.
