Νάρθηκας, φυτό θεών και ανθρώπων

Στις αρχές της άνοιξης ένα εντυπωσιακό φυτό κάνει αισθητή την παρουσία του σ’ όλη την Ελλάδα: είναι ο Νάρθηκας (ferula communis),  που μοιάζει πολύ με το μάραθο, αλλά είναι δηλητηριώδης.

Μολονότι τοξικό, το φυτό έχει ιδιότητες που το καθιστούν εξαιρετικά χρήσιμο και ίσως γι αυτό είχε σημαντική θέση στην αρχαία Ελληνική μυθολογία αλλά και στη λατρεία.

Ο εξαιρετικά ψηλός βλαστός του (μπορεί να φτάσει σε ύψος 3 ή και 4 μέτρα) είναι ελαφρύς και ανθεκτικός, με αποτέλεσμα να είναι ιδανικός για τη σταθεροποίηση των άκρων που είχαν υποστεί κατάγματα. Και, μολονότι η ορθοπεδική έχει προχωρήσει και σήμερα οι νάρθηκες φτιάχνονται από διαφορετικά υλικά, το όνομα παραμένει το ίδιο.

Ο βλαστός του νάρθηκα είναι σαν καλάμι και γεμάτος με λεπτές ίνες. Οι ίνες αυτές, από ξυλώδη εντεριώνη, μπορούν να σιγοκαίγονται για αρκετή ώρα, χωρίς να καίνε το περίβλημα του βλαστού. Γι αυτό ο νάρθηκας μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πυρσός, ενώ είναι ιδανικός και για τη μεταφορά της φωτιάς. Νάρθηκα λοιπόν χρησιμοποίησε ο Προμηθέας για να μεταφέρει στους ανθρώπους τη φωτιά που είχε κλέψει από το εργαστήρι του Ηφαίστου.

Ferula communis - Alchetron, The Free Social Encyclopedia
Σάτυροι αναπηδούν ξαφνιασμένοι βλέποντας τη φωτιά που ο Προμηθέας μεταφέρει μέσα σε νάρθηκα.

Ο νάρθηκας σχετίζεται και με τη λατρεία του Διόνυσου γιατί από αυτόν φτιάχνεται ο θύρσος, το σκήπτρο του Διόνυσου αλλά και το ραβδί που κρατούν οι μαινάδες στην ακολουθία του. Όπως φαίνεται σε πολλές απεικονίσεις, ο θύρσος ήταν φτιαγμένος από ένα πολύ ψηλό στέλεχος νάρθηκα, στην κορυφή του οποίου τοποθετούσαν μια κουκουνάρα και το κοσμούσαν με κισσό.

satyr-and-maenad

Μάλιστα, επειδή ο ξερός και ελαφρύς βλαστός του νάρθηκα είναι αρκετά ισχυρός για να στηρίξει έναν άνθρωπο, αλλά το χτύπημά του δεν πληγώνει, ο θεός είχε ορίσει όσοι πίνουν να χρησιμοποιούν μόνο νάρθηκα για μπαστούνι.

Πιο πρόσφατα, ο νάρθηκας χρησιμοποιήθηκε από τους ναυτικούς για ν’ ανάβουν τις πίπες τους όταν είχε άνεμο, ενώ τα παιδιά τον μάζευαν από τις άκρες των δρόμων και τον έκαναν αεροπλανάκι.

_____________________

Πηγές εικόνων: Ι. Κακριδής, Ελληνική Μυθολογία, Αθήνα, 1986; Boardman, Dörig, Fuchs & Hirmer, Griechische Kunst, Munich, 1966.

ΠΗΓΗ

Κοινοποίησε:

Σχετικές δημοσιεύσεις