Η δράσις των Ελληνικών σωμάτων εις ολόκληρον την Δυτικήν Μακεδονίαν, παρ’ όλας τας αντιξοότητας, ουδέποτε διεκόπη τελείως κατά την διάρκειαν του χειμώνος.
Από τής ανοίξεως δε του 1906 ήρχισε και πάλιν να εντείνεται. Ήδη από τού Σεπτεμβρίου τού 1905 είχεν αφιχθή εις την περιοχήν των Καστανοχωρίων το σώμα τού Ανθυπολοχαγού τού Πεζικού Βλαχάκη Αντωνίου (Λίτσα) δυνάμεως τεσσαράκοντα οκτώ ανδρών. […]
Την 4ην Μαΐου ό Βλαχάκης έλαβε διαταγήν τού Κέντρου Μοναστηρίου να προσβάλη το Εξαρχικόν χωρίον Οσνίτσανη (Καστανόφυτον). Εις εκτέλεσιν τής διαταγής αυτής ενήργησεν αμέσως και την 6ην Μαΐου αφίχθη μεθ’ ολοκλήρου τής δυνάμεώς του εις την Μονήν τού Αγίου Αθανασίου πλησίον τής Οσνίτσανης. Εξ αυτής διήρεσε το σώμα του εις εξ τμήματα. Ένα τμήμα δυνάμεως δέκα ανδρών, υπό τον Βλάχον, απέστειλε διά να προσβάλη παραπλανητικώς το χωρίον Έζερετς (Πετροπουλάκη), αποβλέπων εις την προσέλκυσιν προς αυτό των Τουρκικών τμημάτων τής περιοχής.
Ένα δεύτερον τμήμα, υπό τον Μπαϊρακτάρην, απέστειλεν όπως εγκατασταθή επί τού υψώματος 1145, διά να αποκόψη κάθε κίνησιν Τουρκικών τμημάτων εκ τού Έζερετς προς Οσνίτσανην. Ένα τρίτον τμήμα, υπό τον Χριστόπουλον, ομοίως επί τού 1145, διά να αποτελέση στήριγμα και κάλυψιν των νώτων τού δευτέρου τμήματος. Ένα τέταρτον τμήμα δυνάμεως δέκα ανδρών, υπό τον Π. Πετροπουλάκην, απέστειλεν μεταξύ Οσνίτσανης και Μογγίλας (Κάτω Περιβόλι), κυρίως διά να αποκόψη κάθε κίνησιν κομιτατζήδων από τού ενός χωρίου προς το άλλο. Το πέμτον τμήμα υπό τον Κόκκινον και το έκτον τμήμα υπό τούς αρχηγόν Βλαχάκην και υπαρχηγόν Λ. Πετροπουλάκην θα επετίθεντο κατά των ωχυρωμένων εντός τού χωρίου Κομιτατζήδων, πυρπολούντα παραλλήλως τα καταλύματά των και την οικίαν τού αρχικομιτατζή Δούκα.
Η επίθεσις ήρχισε περί την 4.00 ώραν τής 7ης Μαΐου 1906. Η επακολουθήσασα μάχη υπήρξε πεισματώδης και διήρκεσε περί τας οκτώ ώρας, ήτο δε εκ των σημαντικωτέρων τού Μακεδονικού Αγώνος. 0ι Κομιτατζήδες κατέχοντες ισχυράς θέσεις, ημύνοντο σθεναρώς, παρά τας βαρυτάτας απωλείας των.
Η όλη κατάστασις επεδεινώθη όταν τάγμα δυνάμεως 750 Τούρκων Κυνηγών (Αβτζή Ταμπούρ) κατέφθασεν επί τού πεδίου τής μάχης κατόπιν βουλγαρικής εκκλήσεως προς βοήθειαν και ήρχισεν να προσβάλη τούς Έλληνας αντάρτας εις Έζερετς και Οσνίτσανην.
Τα Ελληνικά τμήματα ηγωνίσθησαν ηρωϊκώτατα εναντίον Κομιτατζήδων και Τούρκων, άλλ’ είχον σοβαράς απωλείας, ανελθούσας εις 24 νεκρούς και 11 τραυματίας.
Μεταξύ των νεκρών ήσαν ό αρχηγός Βλαχάκης και ό υπαρχηγός Λ. Πετροπουλάκης, οι οποίοι έπεσαν ηρωικώς μαχόμενοι. Ο θάνατός των συνεκίνησε και συνήγειρε το Πανελλήνιον.
Αι απώλειαι των Τούρκων υπήρξαν σοβαρώτεραι. Το τάγμα των είχεν 6 αξιωματικούς και 138 οπλίτας νεκρούς, ως και 38 οπλίτας τραυματίας.
Πηγή: Ο Μακεδονικός Αγών και τα εις Θράκην γεγονότα, ΓΕΣ, 1979
Κατά τη μάχη του Καστανόφυτου στις 7 Μαΐου 1906 έπεσαν ηρωϊκά ο Καπετάν Λίτσας, ο Καπετάν Λεωνίδας, οι Μανιάτες εθελοντές Παναγιώτης Ηλία Πετροπουλάκης, Πάνος Στεφανάκος, Παναγιώτης Γκιτάκος, Νικόλαος Κατζάκος και Γ. Σκοπετέας, όπως και οι Δ. Οικονόμου, Σ. Μάνδαλος, Δ. Σκλαβούνος, Ι. Τριανταφύλλου, Δ. Χελάκης και Σ. Νιμάς, ενώ τραυματίσθηκαν πολλοί.
Μετά από μερικές ημέρες οι διασωθέντες οπλαρχηγοί Λουκάς Κόκκινος και Βαγγέλης Βλάχος κινήθηκαν προς το χωριό Έζερετς, όπου είχαν καταφύγει οι προδότες της μάχης της Οσνίτσανης Βούλγαροι πράκτορες και επιτέθηκαν εναντίον τους, μετατρέποντας το χωριό σε στάχτες εντός δυο ωρών.
Η Πολιτεία τιμώντας τη μνήμη των νεκρών της Οσνίτσανης, καθιέρωσε με το υπ’ αριθ. 709/1960 Β.Δ. (Φ.Ε.Κ. 183) της 19.11.1960 να τελήται ετήσιο μνημόσυνο τη πρώτη Κυριακή του Μαΐου «Υπέρ των εν πολέμοις πεσόντων εν Καστανοφύτω Μακεδονομάχους». Το πρώτο μνημόσυνο έγινε στις 7 Μαΐου 1961.
