Ο Ιωάννης Ιάκωβος Ηρακλείδης ή απλώς Ιάκωβος Βασιλικός (1511 – 1563) ήταν τυχοδιώκτης και ο πρώτος Έλληνας που επιδίωξε με σοβαρές προϋποθέσεις την απελευθέρωση της Ελλάδας από την ξένη κυριαρχία, αναστατώνοντας με τη δράση του ολόκληρη την Ευρώπη. Επιπλέον υπήρξε κυβερνήτης της Μολδαβίας για δύο χρόνια, από το Νοέμβριο του 1561 ως το Νοέμβριο του 1563. Αξιοσημείωτο είναι ότι υπήρξε ο πρώτος επίσημα Προτεστάντης μονάρχης στην Ανατολική Ευρώπη.
Γεννήθηκε στην Σάμο ή στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ταξίδεψε αρκετά στην Ευρώπη και πολέμησε σαν εθελοντής του στρατού της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας υπό τον Κάρολο Κουίντο, στον πόλεμο ενάντιο στον Ερρίκο Β΄ της Γαλλίας (ο λεγόμενος Ιταλικός Πόλεμος του 1551). Μετά την ήττα στην μάχη το Ρεντύ (1554) πήγε στην Βιτεμβέργη, στην Λιθουανία και στην Πολωνία. Εν τω μεταξύ είχε ήδη μεταστραφεί στον Προτεσταντισμό και είχε γνωριστεί με τον Φίλιππο Μελάγχθωνα και άλλους θρησκευτικούς ηγέτες.
Το 1556 πήγε στην Μολδαβία, όπου μπήκε στην υπηρεσία του πρίγκιπα Αλεξάντρου Λαπουσνεάνου. Ο σφετεριστής του Ηρακλείδη, Μότοτς τον ανάγκασε να φύγει, πρώτα στο Μπρασόβ, και έπειτα στο κτήμα του Αλβέρτου Λάσκι στην Τρανσυλβανία. Ο Λάσκι σύντομα πείστηκε να βοηθήσει τον Ηρακλείδη στην προσφορά του για το θρόνο, ακόμη και αν έβαζε ενέχυρο τα εδάφη του. Ο Ηρακλείδης απόκτησε και στρατιωτική υποστήριξη και τελικά κατάφερε να κερδίσει τον θρόνο της Μολδαβίας.
Σαν κυβερνήτης έκανε κρατική θρησκεία τον Λουθηρανισμό. Η πλειοψηφία των ντόπιων κατοίκων ήταν Ορθόδοξοι, που τον είδαν ως εικονομάχο εξαιτίας της ρητορικής του ενάντια στις εικόνες, αν και ποτέ δεν κατέστρεψε θρησκευτικές εικόνες. Αυτό μαζί με την απόφαση του να παντρευτεί μια αλλοδαπή (μια Πολωνέζα), τους νέους και αυξανόμενους φόρους και την επιρροή που του ασκούσαν οι ξένες δυνάμεις, οδήγησε σε μια συνωμοσία των Βογιάρων που υποκινήθηκε από τον υψηλό αξιωματούχο Στέφαν Τόμσα. Αντιμέτωπος με μια μεγάλης κλίμακας εξέγερση, ο Ηρακλείδης υποχώρησε στο φρούριο της Σουτσεάβα και αντιστάθηκε σε μια τρίμηνη πολιορκία. Τελικά, συνελήφθη και βασανίστηκε μέχρι θανάτου από τον ίδιο τον Τόμσα. Ο Ηρακλείδης υπήρξε αθεράπευτος εραστής της επίδοξης απελευθέρωσης της ελλαδικής γης, καθώς ενδιαφέρονταν για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού από τη Βαλκανική.
